Bijgewerkt 1-4-2023, voor het laatst: vanaf april 2023 worden de relevante statusgrafieken op de homepage geplaatst, met verwijzingen naar deze pagina voor toelichting op de gegevens en de historische ontwikkeling.
Systematische eliminatie van Covid19 data
De Nederlandse overheid en onderzoeksinstituut RIVM zeggen al sinds het begin van de Covid-19 pandemie in maart 2020 groot belang te hechten aan “Zicht houden op het virus“, zie bijvoorbeeld de Kamerbrief LT-aanpak van 16 september 2022, pagina 2:
De officiële registraties en metingen zijn echter steeds verder uitgekleed, namelijk:
- Sinds maart 2022 zijn PCR-testen niet meer verplicht en veel teststraten zijn minder toegankelijk of gesloten.
- Sterfgevallen na acute Covid19, in 2022 al enorm onderschat, worden sinds 10 januari 2023 helemaal niet meer geregistreerd en gepubliceerd.
- Covid19 zieken met thuisverpleging en zuurstof worden niet meer bijgehouden sinds november 2022.
- Ondanks schrikbarend hoge schattingen van aantallen Long Covid-patiënten wordt niets gedaan om deze gevallen zelfs maar te registreren.
- Covid19 ziektegevallen in verpleeghuizen worden niet meer geregistreerd.
- Binnenkort worden alleen nog ziekenhuisopnames voor Covid19 gemeld die op een aparte afdeling moeten liggen.
- Op 23 februari kwam het OMT met een advies voor VWS waarin gesteld werd dat de pandemie officieel voorbij zou zijn en dat de teststraten gesloten konden worden. Op 17 maart is dat inderdaad geëffectueerd.
Ondanks minimaal zicht op de verspreiding en impact van het virus werden vérstrekkende conclusies hierover getrokken in het 146e OMT-advies: covid19 zou nu endemisch zijn en “dus” vergelijkbaar zijn met “gewone” infectieziekten (griep, verkoudheid). Alle maatregelen konden vervallen. VWS nam dit advies onverkort over.
In onderstaande wekelijkse update over de coronasituatie wordt ook aangekondigd dat de rapportage nog verder uitgekleed wordt. En o ja, ondanks de huizenhoge carnavalsgolf van besmettingen houdt het RIVM vast aan de status: “Het coronabeeld is al tijden rustig”, dus de corona-“thermometer” staat nog steeds op groen:
Hieronder laten we in enkele grafieken zien dat deze schijnwerkelijkheid niets van doen heeft met de actuele situatie en komen dan met het realistische advies van AlleBurgers.
RIVM infectieradar
Op de website van het RIVM is nog steeds de infectieradar te vinden. Daarin wordt dagelijks bijgehouden welk deel van de mensen in een enquêtegroep van duizenden mensen een of meer Covid-achtige klachten hebben. Het verloop van het 7-daags voortschrijdend gemiddelde percentage vanaf november 2020 tot 26 maart 2023 ziet er als volgt uit.
Op de site van het RIVM lijkt het een kabbelend golfje wegens de kleine verticale schaal. Hierboven zijn het forse golven met een maximum van 8% in december 2022, hoger dan ooit! Deze eindejaarsgolf is in januari even afgezwakt tot een minimum van ongeveer 3,5%, maar de besmettingen liepen in de “carnavalsgolf” op tot ~5,6%. Ook daarna, eind maart, is het percentage is dus nog steeds meer dan 2x zo hoog als “normaal” (de minima in de grafiek).
Ook is het goed te vermelden dat patiënten die één week na de eerste melding nog steeds klachten hebben niet meer meegeteld worden. Bovenstaande grafiek geeft dus eigenlijk geen goede indicatie hoeveel mensen er ziek of besmettelijk zijn in die week.
Evenmin is duidelijk hoeveel van de ondervraagden echt Covid19 hebben, al wordt op de RIVM-site tegenwoordig wel gemeld welk deel een positieve test heeft gedaan. Dat schommelt rond de 2%, de laatste weken wel stijgend. Het is nu wellicht nog een nuttige toevoeging, maar nu testen helemaal afgeschaft is zegt het niets meer. In principe kunnen veel van de klachten dus ook te wijten zijn aan griep, RS, strep A of gewone verkoudheid.
In bovenstaande grafiek ontbreekt in ieder geval het waarschijnlijk aanzienlijke aandeel van pre- en asymptomatische Covid19-gevallen. Die zijn eigenlijk nog gevaarlijker, omdat juist deze patiënten ongemerkt anderen kunnen besmetten. Ook hebben zij grote kans om Long Covid-patiënt te worden.
Virusdeeltjes in rioolwater
Sinds september 2020 test het RIVM het rioolwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties op de aanwezigheid van SARS-CoV-2 virusdeeltjes. De relatie tussen virusdeeltjes in rioolwater en het aantal met Covid-19 besmette personen is niet precies bekend, maar aangenomen wordt dat de gemeten concentratie toch een redelijke graadmeter is voor het besmettingsniveau in Nederland. Voldoende reden voor dit kabinet om PCR-testen & registratie af te schalen.
Bij het RIVM is het verloop van de concentratie virusdeeltjes in de tijd niet te vinden, maar deze staat wel op het coronadashboard van de rijksoverheid. Ook daar is de verticale schaal geruststellend klein gehouden, het is beter weergegeven op de dagelijks door Kalahiri bijgehouden website Corona Lokaal. Hieronder staat het landelijk gemiddelde aantal x 100 miljard virusdeeltjes per 100.000 inwoners van Corona Lokaal, van september 2020 tot 28 maart 2023.
Hier vallen op: relatief weinig besmettingen tot najaar 2021 (~300), dan een lage piek (delta, ~1200), hoge pieken in februari en maart 2022 (omicron BA.1/2, ~2500), een tamelijk hoog dal in mei 2022 (~250), een hoge piek in de zomer (omicron BA.4/5, ~1900), een hoog dal in september (~500), een hoge piek in oktober (omicron BQ1.1, ~1700), een extreem hoog dal in november (~900), de eindejaarspiek ~2350, de op één na hoogste tot nu toe. Dan recent de carnavalspiek met een top van ~2300, waarschijnlijk te wijten aan de immuniteit ontwijkende XBB.1.5 variant. Na 5 maart leek deze golf weer voorbij en dat werd ook fijntjes gemeld door het RIVM, maar op 15 maart stokte de daling op ~1700, kwam er weer een kleine opleving en nu lijkt de golf dan echt op zijn retour.
Dit verloop bevestigt de interpretatie van de infectieradar rond de jaarwisseling en post-carnaval: héél veel covid, aangevuld met wat griep e.a. virussen.
Op het kaartje hierboven, ook van Corona Lokaal, met de rioolwaterwaarden per provincie van 10 maart, is goed zichtbaar dat de besmettingen van de 12e golf zich concentreerden in Noord-Brabant en Limburg, waar uitbundig het carnaval is gevierd. Op het kaartje van deze week lijkt deze golf over zijn top heen, conform de landelijke grafiek boven:
De besmettingen in Brabant, Limburg en Zeeland zijn teruggelopen, terwijl ze in de overige provincies niet echt stijgen. Het is echter de vraag of deze golf echt over is, want het lijkt niet logisch dat de noordelijke provincies aan de extreem hoge besmettingsniveaus >3000 zullen ontsnappen. Hooguit worden besmettingen over een langere periode uitgesmeerd in afwezigheid van superspreader-events zoals carnaval was. Het tempo waarin de besmettingen zich verspreiden is gewoon wat trager en meer verdeeld over het hele land, maar zonder maatregelen zal het virus alle mensen die zich niet beschermen gaan bereiken.
Let wel: het gaat om besmettingen, hieruit is niet af te leiden hoe ernstig die zijn. Het OMT vertelt u dan dat omikron mild is, dus dit hoge aantal besmettingen zou niet erg zijn. Echter, een klein percentage ernstige gevallen van extreem veel besmettingen levert véél ernstige gevallen. Bovendien is het voortdurend hoge besmettingsniveau ook buitengewoon zorgelijk i.v.m. langdurige ziekte, invaliditeit en oversterfte door Long Covid.
Ziekenhuisbezetting + IC
Sinds maart 2020 worden door NICE, GGD GHOR en het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) cijfers gepubliceerd over het aantal Covid-patiënten in de ziekenhuizen en op de IC’s, en daarnaast ook het aantal opnames per dag. Dat lijkt een goede indicatie voor het aantal ernstige Covid-patiënten in Nederland, maar zieken in verpleeghuizen zijn hierin niet zichtbaar. Bovendien worden sinds september 2020 zieke patiënten steeds vaker naar huis gestuurd met zuurstof, als er voldoende mantelzorg is. In onderstaande grafiek van de website van Datagraver (nu helaas gediscontinueerd) is het gereconstrueerde verloop van alle categorieën ernstig zieken weergegeven, in IC, ziekenhuis, verpleeghuis én in thuisverpleging, van 27 februari 2020 tot 27 oktober 2022 (dit was de laatste update).
We zien hier dezelfde pieken als bij de rioolwatercijfers, maar tot eind 2021 waren er relatief méér ernstig zieken bij vergelijkbare besmettingsniveaus. Dit is te verklaren omdat de meerderheid toen nog niet gevaccineerd was, en omdat omikron minder goed bindt dieper in de longen, dus leidt tot minder acute longontstekingen. Verder valt op het grote aantal patiënten (continu ~1000!) met O2-thuisverpleging vanaf januari 2021 tot heden (in juli t/m oktober 2021 werden de aantallen niet bekendgemaakt).
De nieuwe ziekenhuisopnames, zoals gerapporteerd door het LCPS (zonder opnames in verpleeghuizen en thuisverpleging), zijn wel te vinden op Corona Lokaal. Deze geven de beste indicatie voor wat ons te wachten staat aan zieken op de korte termijn. In de grafiek hieronder is het verloop van zh-opnames weergegeven over de hele periode van de pandemie, van 14-3-2020 t/m 31-3-2023.
Ook hierin herkennen we de hoge pieken van maart, oktober en december 2020, een uitzonderlijk brede piek in voorjaar 2021, de hoge deltapiek in december 2021, en dan wel 6, weliswaar lagere, pieken in 2022 en begin 2023. De laatste 4 weken daalt het aantal ziekenhuisopnamen weer, maar is nog steeds hoog. Als deze 12e golf, begonnen in Brabant en Limburg, echter toch langer aanhoudt zou het aantal ziekenhuisopnames weer kunnen gaan stijgen. Voor al onze ziekenhuizen moet deze continu stijgende en dalende stroom ziektegevallen door corona een enorme last zijn.
De ziekenhuis- en IC-bezetting (zonder thuisverpleging), worden sinds de herfst van 2022 ook dagelijks gepresenteerd in interessante grafieken en animaties door Roel Griffioen op mastodon (#qp2t). De meest recente grafiek met zh+ic bezettingscijfers voor 2020, 2021 en 2022 is hieronder weergegeven, tot 31-3-2023.
Dit bezettingsoverzicht is alleen relevant omdat dit de enige cijfers zijn waar OMT en RIVM op letten: is er nog voldoende capaciteit om aan de vraag naar bedden te voldoen? Alsof het een economisch probleem is, afwegen van vraag en aanbod.
Ten opzichte van 2020 en 2021 (gele en oranje lijnen) is de huidige ziekenhuisbezetting (blauwe lijn) misschien “rustig” te noemen. Dit is precies de (enige) verklaring waarom men meent alle maatregelen ongestraft af te kunnen schaffen: de ziekenhuizen kunnen het aan. De rest boeit kennelijk niet. Maar wat die ziekenhuisbezetting betreft is wél sprake van ernstige normvervaging: 450-1200 Covid-patiënten in de afgelopen 9 maanden is niet weinig! Daarbij zal de maximale capaciteit (~2500 in eerdere jaren) in 2022/2023 ook nog afgenomen zijn, omdat er steeds grotere personeelstekorten zijn.
De carnavalspiek met een top van ~1100 bezette bedden is voorbij, in de afgelopen dagen is de bezetting weer tot zo’n 800 gezakt. Hoe dan ook, dit is dus wat het RIVM noemt “beperkte druk op zorg en samenleving”.
Kunnen we dan opgelucht ademhalen, met deze “beperkte druk”? Wat kunnen we verwachten van nieuwe varianten? In de VS heeft de afgelopen maanden een agressieve, sterk immuniteit ontwijkende variant XBB.1.5 huisgehouden. Roel Griffioen presenteert enkele keren per week mooie grafieken van de relatieve frequentie van varianten op mastodon (#qp2t), afkomstig van het RIVM (helaas is het aantal samples erg beperkt). De meest recente grafiek, tot week 11 in 2023, is hieronder weergegeven.
VOC XBB.1.5 is nu ruim dominant in Nederland, met een aandeel van zo’n 60%. Nu deze variant boven is komen drijven, en deze zich ook nog in de noordelijke provincies moet gaan manifesteren, is helaas de verwachting dat de huidige golf van besmettingen nog niet op zijn top is! Overigens is in bovenstaande grafiek ook de VOC XBB.1.9 weergegeven (twee weken geleden voor het eerst), die net als XBB.1.5 sterk in opmars was, en nu lijkt in te lopen. Het wachten is op XBB.1.16 die in India momenteel veel slachtoffers maakt. Deze variant is nog sterker immuunontwijkend. In de grafiek is XBB.1.16 niet apart zichtbaar. Hij moet in de restgroep XBB zitten (grijze lijn), die inderdaad bij de rode pijl een flinke sprong maakt.
Oversterfte
Zoals al in de rubriek Analyses is aangegeven en recent uitvoerig is gedocumenteerd, is voor @alleburgers de het verloop van de oversterfte in Nederland de beste indicatie voor de status van de pandemie. De grafiek voor de oversterfte per week van 2020 week 1 t/m 2023 week 12, dus de wekelijkse sterfte geregistreerd door het CBS t.o.v. het gemiddelde sterftecijfer in 2010-2019 in week 1-52 uit de Human Mortality Database (HMD) staat hieronder.
Hier is het verontrustende beeld te zien van een gemiddelde oversterfte van 600 per week, vanaf april vorig jaar tot heden! Dat is meer dan 80 extra sterfgevallen per dag! De pieken zijn in 2022 wat minder extreem dan in 2020 en 2021, maar er is sprake van een hoog minimum met zelfs een oplopende trend. Daarbij is rond de recente jaarwisseling nog sprake van extreme oversterfte, waarbij we in week 51 zelfs op ~1100 extra doden per week zitten, bijna 160 covid-gerelateerde doden per dag! Deze piek roept herinneringen op aan de sterftegolf van de deltavariant eind 2021. Deze piek is inmiddels weer voorbij, net als het dal van ~400. Dit is waarschijnlijk de doorlopende oversterfte op de achtergrond t.g.v. Post-Covid Condities. Schreef ik twee weken geleden: “Daarbovenop zijn vanaf volgende week de extra acute doden in de huidige carnavalsgolf te verwachten”, en inderdaad, week 10, 11 en 12 laten weer forse stijgingen in de oversterfte zien! Nu op 678, bijna 100 extra coronadoden per dag. De cijfers liegen dus niet: een hoge golf van besmettingen (rioolwaterwaarden) leidt 2 weken later tot een hoge golf ziekenhuisopnamen, en weer 2 weken later tot veel extra sterfgevallen, acute covid-doden! Waarbij die laatste dus niet meer door het RIVM bijgehouden worden.
Overigens komt na een piek altijd weer een dal. Heel cynisch bekeken zou je kunnen zeggen dat er na een hoge sterftegolf gewoon minder ouderen en zwakkeren overgebleven zijn. Merk op dat er, in tegenstelling tot wat het CBS schrijft op zijn site, sinds september 2021 voortdurend sprake is geweest van oversterfte in Nederland, zie de rubriek Analyses en onze toelichting op Oversterfte elders op deze site.
Merk verder op dat de gemiddelde weeksterftes van 2023 week 1 t/m 11 naar boven bijgesteld zijn in de rapportage van het CBS: nagekomen meldingen tot zelfs 10 weken terug. Week 12 is sowieso een voorlopige schatting. Het CBS heeft aangegeven dat “nu corona voorbij is” die laatste week niet meer gepubliceerd wordt vanaf april. Dan wordt dus óók de oversterfte dus weer een stukje minder actueel.
Conclusie
Op basis van de beschikbare gegevens adviseert het Responsteam van het RIVM over de status dus: “coronathermometer Stand 1 (beperkte druk op zorgketen en samenleving)“. Nog steeds…
Het moge duidelijk zijn dat AlleBurgers deze conclusie niet deelt. Momenteel beleven we een piek in besmettingen minstens zo hoog als de eindejaarspiek en waarschijnlijk breder, dus wij achten het risico hoog (zie ook het meeste recente weekbericht oversterfte), onze coronathermometer zit ongeveer op stand 3 (oranje, zie schema hieronder): eigenlijk is er bij deze hoeveelheden besmettingen geen redden meer aan, zeker niet voor individuen. Deze massale besmettingen kunnen alleen nog beperkt worden met sectorsluitingen en maskerplicht in alle openbare gelegenheden. Maar dat zal gezien de droge constatering “beperkte druk op zorg en samenleving” en “covid19 is nu endemisch en dus een gewone infectieziekte” wel niet gebeuren.
Wees dus alstublieft voorzichtig en houd rekening met elkaar, draag waar mogelijk een mondneusmasker en vermijd drukke, slecht geventileerde ruimtes!
