Analyses

IHME Statistieken

Het Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME), gevestigd bij de University of Washington School of Medicine, houdt wekelijks wereldwijde statistieken bij over Covid-19, en doet ook prognoses voor toekomstige ontwikkelingen.

Uit de globale cumulatieve grafiek voor officieel geregistreerde Covid-19 doden blijkt dat we inmiddels 7 miljoen doden wereldwijd ruim gepasseerd zijn.

In het Actueel IHME-model vindt u alle interactieve grafieken per geselecteerd land (of de hele wereld), dagelijks bijgewerkt, voor het verloop van cumulatieve gerapporteerde sterfgevallen, dagelijkse sterfgevallen, vaccingebruik, ziekenhuisbezetting, dagelijkse besmettingen en maskergebruik. In de meeste grafieken zijn extrapolaties te zien, onduidelijk is hoe betrouwbaar die zijn.

Our World in Data

De non-profit organisatie Global Change Data Lab, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk, onderhoudt samen met Oxford University een internationale database met statistische gegevens om de grote problemen van onze tijd te kunnen aanpakken. Op hun website Our World in Data publiceren zij een breed scala van deze gegevens, waarvan de presentatie vaak interactief aangepast kan worden. Ook kan de complete dataset gedownload worden. Sinds het begin van de pandemie, vanaf 1-3-2020, hebben zij ook alle relevante gegevens bijgehouden in de interactieve COVID-19 Data Explorer.

Ook hier zijn grafieken te vinden over Sterfgevallen, Besmettingen, Testen, Ziekenhuisopnames, Vaccinaties, Overlijdensrisico en Oversterfte. Bijzonder is hier dat in één grafiek het verloop in diverse landen naar keuze tegelijk weergegeven kan worden. Dat maakt vergelijkingen makkelijker, zeker als de aantal relatief t.o.v. het aantal inwoners wordt weergegeven.

Bevestigde besmettingen

In bovenstaande grafiek met het aantal bevestigde Covid-19 besmettingen per miljoen inwoners vanaf 1-3-2020 t/m 1-12-2022, valt als eerste de enorme piek op van 7000 cases/mln/d (~120.000 besmettingen per dag!), net na de jaarwisseling 2021/2022. De omicron-piek! Daarbij verbleekten voor veel westerse landen de besmettingsgolven van de wilde variant en alfa. New Zealand speelt pas vanaf omicron een rol en lijkt nu samen met Japan te leiden met het aantal besmettingen. Echter: in 2022 zijn veel westerse landen vrijwel volledig gestopt met testen. Zo hebben zij Covid-19 “beëindigd”,

>>>> Althans in de beeldvorming bij het publiek! <<<<

Nederland ging daarin voorop. Daarom gebruikt @Alleburgers deze besmettingsstatistieken niet meer, ze zijn waardeloos geworden.

Bevestigde sterfgevallen

In bovenstaande grafiek met het aantal bevestigde Covid-19 sterfgevallen per miljoen per dag, voor dezelfde 6 landen, vallen vooral de hoge pieken in de UK op, voorjaar 2020 en winter 2020/2021. Vóór de beschikbaarheid van vaccins dus. In de USA geeft ook 2021 nog hoge sterftecijfers te zien: de vaccinatiebereidheid was daar niet hoog.

De Nederlandse sterftegevallen lijken wat bescheiden. Lijken – want in Nederland was melding van Covid-19 als doodsoorzaak nooit verplicht, en er werd ook altijd minder getest dan in de omringende landen. Berekeningen achteraf van het CBS laten zien dat de echte sterftecijfers minimaal een factor 2 hoger lagen.

Vanaf 2022 lijkt het overal door te kabbelen met de sterfte. Vandaar het wijdverbreide, valse narratief “Omicron is mild”. Echter in Nederland gaat het nog altijd over zo’n 20-60 Covid-19 sterfgevallen in 2022 per dag, zie de CBS-cijfers in de weekberichten van AlleBurgers. Omicron mild? Covid-19 voorbij?? Bovendien wordt in deze sterftecijfers totaal geen rekening gehouden met de sterk verhoogde sterftekans van Long-Covidpatiënten aan beroerte, hartaanval, longembolie, nierfalen, en andere infectieziekten waar men kwetsbaarder voor wordt door Covid-19.

Daarom gebruikt AlleBurgers ook deze statistieken niet meer, ze stellen de sterftecijfers véél te rooskleurig voor.

Ziekenhuisopnames

Bovenstaande grafiek van OWiD toont het aantal ziekenhuisopnames per miljoen per dag. Niet alle landen leveren deze gegevens kennelijk, want Japan en New Zealand ontbreken. In deze grafiek vallen de hoge winterpieken op in UK en USA, er lijkt sprake te zijn van enige seizoensgebondenheid. De onregelmatige pieken in andere seizoenen, ook in Nederland, spreken dat weer tegen. De algemene indruk lijkt dat Covid-19 in onregelmatige golven onstuitbaar voortrolt. Dat bevestigt in ieder geval de stelling van AlleBurgers dat Covid-19 niet voorbij is en ook niet milder wordt.

In deze grafiek steekt Nederland gunstig af bij vergelijkbare buurlanden. Maar zelfs deze cijfers zijn onbetrouwbaar, want welke ziekenhuisopnames worden meegeteld, zeker als niet op Covid-19 getest wordt bij opname, en als er een kunstmatig onderscheid gemaakt wordt tussen opname met Covid of door Covid. Bovendien is uit de statistieken gepubliceerd door Datagraver over COVID-19 Nederland af te leiden dat in de officiële Nederlandse cijfers met name de thuisverpleging met zuurstof ontbreekt. In onderstaande grafiek met het volledige overzicht over ziektegevallen van Datagraver is te zien dat sinds begin 2021 gemiddeld meer dan 1000 mensen thuis “verpleegd” werden met zuurstof. Dat is nu nog steeds het geval.

De publicaties van Datagraver over met name de Covid-19 statistieken zijn van onschatbare waarde. Helaas worden de cijfers en grafieken niet meer regelmatig geactualiseerd.

Human Mortality Database

Bijzonder nuttige informatie over sterftecijfers in veel landen is te vinden in de Human Mortality Database, die opgebouwd en onderhouden wordt in een project van o.a. de University of California, Berkeley (UCB) en het Max Planck Institute for Demographic Research (MPIDR). De grafieken kunnen real-time opgebouwd worden op de website door het instellen van diverse parameters. Getoond wordt dan het verloop van het aantal geregistreerde sterfgevallen per week (1-52) in een geselecteerd jaar voor het gekozen land. Door in de grafiek ook de gemiddelde sterfte in de betreffende weken over een gekozen aantal jaren wordt de over- en ondersterfte per week zichtbaar.

De oversterfte wordt hier gedefinieerd als het verschil tussen het actuele aantal sterfgevallen in een bepaalde week en de verwachte sterfte, de gemiddelde sterfte over 2010-2019 in die week, als er géén Covid19 pandemie geweest zou zijn. Dat is dus het oranje gekleurde interval. In die oversterfte zijn dus extra sterfgevallen begrepen die direct of indirect het gevolg zijn van Covid19. Dat is dus de acute sterfte binnen 3 weken na besmetting, verhoogde kans op beroerte, hartaanval, longembolie, orgaanfalen e.d. bij Long Covid, auto-immuunziektes en schade aan het immuunsysteem door covid bij andere infectieziekten, uitgestelde operaties door overbelaste zorg i.v.m. covid, noem maar op.

In bovenstaande grafiek is het verloop van de zuivere oversterfte weergegeven voor de hele periode van de pandemie, vanaf week 1 in 2020 t/m week 4 in 2023. Hier zijn in één oogopslag de verwoestende gevolgen van Covid19 duidelijk, die doorwerken tot op de dag van vandaag. Achtereenvolgens zien we:

• 2020 wk 1-10: geen oversterfte, zelfs geen griepgolf (eind 2019 was er wel wat oversterfte ~200 pwk, en heel 2018-2019 nasleep van de zware griepgolf maart 2018)
• 2020 wk 11-20: enorme sterftepiek maart-mei. Nederland was totaal onvoorbereid voor de pandemie, niemand had weerstand tegen nieuw virus, er was geen vaccin. Er kwamen wel thuiswerkadviezen, 1,5 m afstand, geen handen schudden. Testen kwam mondjesmaat op gang (“alléén bij klachten!”). Mondkapjes werden zelfs afgeraden (“schijnveiligheid”) en niet verstrekt in verpleeghuizen wat tot massale sterfte leidde. Een lockdown bleek onvermijdelijk (maar wel een “intelligente”!)
• 2020 wk 21-32: na afname van positieve testen, zieken en doden was het griepseizoen voorbij, “dus corona ook”. De behoorlijk ingrijpende maatregelen hadden hun werk gedaan. Geen oversterfte meer. Dit was natuurlijk het moment om bron- en contactonderzoek op orde te brengen en de bevolking voor te bereiden op de wintergolf, met goede voorlichting over maskers en isolatie, ventilatie op orde te brengen in scholen enzovoort. In plaats daarvan ging het kabinet wekenlang op reces en werden de teststraten grotendeels ontmanteld (die mensen “zaten toch maar duimen te draaien”).
• 2020 wk 33-52, 2021 wk 1-8: de golf kwam natuurlijk toch (“totaal onverwacht”), met langzaam stijgende aantallen zieken en doden, tot een piek van 1000 coronadoden per week rond de jaarwisseling. Mondkapjes (chirurgisch, IIR) werden zelfs verplicht in winkels, OV, openbare gebouwen. Weer was een (nu “gedeeltelijke”) lockdown nodig en toen dat niet hielp zelfs een avondklok. Wekenlange ellende die voorkómen had kunnen worden. Rond de jaarwisseling werden steeds meer mensen (tijdelijk) immuun wegens doorgemaakte besmetting, maar daar wist de nieuwe alfa-variant wel raad mee.
• 2021 wk 9-35: 2e golf ging voorbij, iedereen opgelucht, maatregelen fluks afgeschaft. De zomer kwam er weer aan, en eindelijk kwamen de vaccinaties op stoom. Toch in de hele periode ~200 oversterfte per week? Geen idee, er werd niet naar oversterfte gekeken, er waren weinig besmettingen (behalve de juni-piek van “Dansen met Jansen”) en weinig geregistreerde covid-doden. We kunnen echter wel aannemen dat in deze periode een continue stroom uitgestelde doden door Long Covid op gang kwam, en wellicht uitgestelde zorg door de opgelopen wachtrijen. Weer zou je voorbereidingen voor nieuwe golven verwachten, maar nee. In september 2021 kwamen wel langzaam lange termijn-discussies op gang.
• 2021 wk 36-52: Zo lang mogelijk werd getracht alles open te houden, zelfs een paar weken verlengde kerstvakantie was onbespreekbaar. Dat terwijl de gevaarlijke delta-variant sterk opkwam (meer longontstekingen en dus acute doden). Een extreem hoge oversterftepiek (tot 1600 per week) werd begin december al bereikt. Door maatregelen, kerstreces, boosters en immuniteit na herstel nam de golf af richting 2022.
• 2022 wk 1-9: Ondanks weer een nieuwe variant, omicron, werden langzaam alle maatregelen weer opgeheven. Deze variant was immers “mild”! Ondanks duizelingwekkend hoge pieken in besmettingen (~100.000 per dag), die inderdaad niet terug te vinden zijn in de acute sterftecijfers in Nederland en ook niet in de oversterfte, hoewel er nog wel degelijk 100-250 extra doden per week bleven.
• 2022 wk 10-45: de ene na de andere omicrongolf rolde over Nederland, maar we wisten het niet want er werd niet meer getest en de ziekenhuiscijfers vielen mee (lees: geen code zwart). Toch was er een enorme stroom oversterfte, 400-800 per week, onafgebroken. Er werd nu wel naar gekeken, en corona-ontkenners en antivaxers probeerden het op lockdown- of anders vaccinatieschade te gooien. Dat mislukte. CBS kon wel een deel verklaren door sterfgevallen die achteraf toch Covid-sterfgevallen bleken. Dat het grotendeels Long Covid-doden waren werd internationaal duidelijk, maar dat drong niet in Nederland door. Ook de stroom arbeidsongeschikten die tot grote personeelstekorten leidden werden zelden aan Long Covid toegeschreven.
• 2022 wk 46-52: ondanks een torenhoge eindejaarsgolf in aantallen besmettingen, blijkend uit rioolwateronderzoeken en de RIVM infectieradar (zie Status NL), en weer flink oplopende ziekenhuisopnamen, blijft het RIVM halsstarrig melden dat de epidemiologische situatie op basisniveau blijft: “beperkte druk op zorgketen en samenleving”. Echter de oversterfte piekt weer bijzonder hoog aan het eind van het jaar: tot ~1100 extra doden per week, bovenop de verwachte 3000 doden in week 51. Dat is een oversterfte van meer dan 35%, vergelijkbaar met een zeer zware griepgolf en eerdere heftige coronagolven! Omdat dit in de ziekenhuisopnamen t.g.v. Covid niet echt terug te vinden is, blijkt dus overduidelijk dat het hier sterfte door Long Covid, sudden death en extra kwetsbaarheid voor andere aandoeningen betreft.
• 2023 wk 1-4: weer zakt de oversterfte in als de meeste mensen enige immuniteit tegen de heersende varianten hebben gekregen. Maar de oversterfte gaat niet terug naar 0! Er zijn immers steeds méér Long Covid-patiënten die eraan kunnen bezwijken. Het is ook niet waarschijnlijk dat de oversterfte ooit verdwijnt zolang de pandemie niet serieus bestreden wordt. Het wordt alleen maar erger.

Oversterfte = Covid-sterfte

@AlleBurgers gaat er al meer dan een jaar van uit dat deze oversterfte bijna geheel toe te schrijven is aan Covid-19: directe en indirecte doden, Long Covid-doden door uitputting, depressie of orgaanschade, uitgestelde doden door beroerte, hartaanval, longembolie, nierfalen, auto-immuunziekten of doden aan andere ziekten waarbij het immuunsysteem beschadigd werd door Covid-19 (MIS-C, hepatitis, RSV, influenza, monkeypox, strep A, …). Of tenslotte door uitgestelde operaties, omdat de zorg overbelast is en blijft door Covid-19.

In de weekoverzichten op alleburgers.nl worden deze sterftecijfers gemeld, waarbij nog wel verschillen in definitie spelen. Hierboven wordt de oversterfte bepaald t.o.v. het gemiddelde van de jaren 2010-2019. AlleBurgers bepaalt de oversterfte t.o.v. neemt het laagste kwartiel over 2010-2019. Datagraver en Marino van Zelst publiceren oversterftecijfers waarbij de verwachte doden bepaald worden door gemiddelde + 4%, vanwege demografische ontwikkelingen (baby-boomers). Het maakt allemaal niet zoveel uit: er is nog steeds aanzienlijke sterfte door Covid-19!

Oversterfte volgens CBS

Op 3 februari publiceerde ook het CBS een oversterftegrafiek over de hele pandemie, die er veel rooskleuriger uitziet dan die in de sectie Human Mortality Database hierboven, namelijk:

Weliswaar vond men ook bij het CBS oversterfte in heel 2022 vanaf maart, maar minder uitgesproken dan AlleBurgers. In de laatste 2 weken 3 en 4 van januari zou de oversterfte eindelijk voorbij zijn. Waar komen deze verschillen vandaan? De Human Mortality Database en AlleBurgers gebruiken uiteindelijk dezelfde sterftecijfers afkomstig van het CBS. Het verschil is te verklaren in de afwijkende rekenmethode van het CBS:

• Het CBS bepaalt de verwachte sterfte t.o.v. de gemiddelde sterfte in de jaren 2015-2019. Dat is erg kort, fluctuaties zijn dan groter en de griepepidemie van 2018 heeft veel invloed.
• Elk weekgemiddelde over 2015-2019 wordt nogmaals gemiddeld over de 6 omliggende weken. Zo worden griepepidemieën wel erg uitgesmeerd.
• Vervolgens worden de gevonden weekgemiddelden gecompenseerd voor de demografische ontwikkeling: elke weekwaarde wordt vermenigvuldigd met de verhouding van de verwachte jaarsterfte zonder covid en de gemiddelde jaarsterfte 2015-2019. Het is duidelijk dat dit voor 2020-2023 schattingen zijn, m.i. niet wetenschappelijk gefundeerd. Het gaat overigens om een verhoging van ongeveer 1% per jaar, dus voor 2020 ~25 extra doden per week, voor 2023 ~100 extra doden. Deze zouden dan in mindering komen op de oversterfte.
• Dan bepaalt het CBS een band van spreiding in de verwachtingswaarde, het interval waarin 95% van de weekgemiddelden van 2015-2019 vallen (de lichtblauwe band in de grafiek). Oversterfte wordt dan gedefinieerd als het verschil tussen de actuele weeksterfte en de bovenkant van het 95% interval. Dat is misschien nog te verdedigen als onderzocht wordt of de griepgolf in een bepaald jaar abnormaal hoog is, maar niet als je wilt weten hoeveel mensen er méér dan gemiddeld overleden door een nieuwe infectieziekte. En zeker niet als die doodsoorzaak weken, maanden, jaren boven de verwachtingswaarde ligt.
• Tenslotte blijkt dat de sterfte in week 4 volgens het CBS ook maar een schatting is. Lang niet alle overlijdens van week 4 waren geregistreerd ten tijde van dit rapport, dus is het werkelijke aantal geschat. Overigens is diezelfde schatting voor week 4 ook in de grafiek van AlleBurgers gebruikt. De schattingen worden een week later door de werkelijke waarden vervangen. Die blijken soms wel 200 af te kunnen wijken.