Oversterfte Covid19 gerelateerd week 29: 17-23 juli
Het statusbericht van NoCovid Kano over week 29, met de weekcijfers over geschatte Covid19 gerelateerde sterfte, vergelijkingen tussen enkele rekenmethodes en een analyse van de sterfte per leeftijdcategorie (relatief meer jongeren) staan in bijgaande pdf.
>
Oversterfte volgens CBS
Sterfte NL vlg CBS in week 29: 2727 doden, oversterfte: -51 †
M.a.w. volgens CBS is er in week 29 voor de 2e keer sinds week 17 ondersterfte. Nameldingen week 1 t/m 28: +33 †.
Cumulatieve CBS oversterfte vanaf 2020 week 8: 50.192 †
>
In week 26 publiceerde het CBS een overzicht (over-)sterfte t/m juni 2023, met onderstaande grafiek. Opmerkelijk daarbij is dat met uitzondering van weken 4, 6, 8, 17, 27 en 29 (met elk luttele tientallen ondersterfte) het CBS in alle weken van 2023 oversterfte laat zien, met aantallen van 63 – 687 extra doden per week, en dat het CBS daar geen moment bij stil staat of een verklaring zoekt. Integendeel, de meeste oversterfteweken worden “weggewerkt” door te stellen dat deze extra sterfte binnen de bandbreedte van normale schommelingen vallen (95%-interval). Binnen de bandbreedte, maar toevallig wel allemaal (dik) in de plus.
>
Hoewel deze oversterftegrafiek op zichzelf al verontrustend genoeg met drieënhalf jaar achtereen lange periodes van oversterfte, is deze voorstelling toch nog ernstig geflatteerd:
>
- De lichtblauwe lijn van het verwachte aantal overledenen in 2020-2023 is geschat op basis van de weeksterfte over 2015-2019, rekening houdend met demografische gegevens (bv leeftijdsverdeling). Hoge sterfte door Covid vanaf 2020, met name onder ouderen en kwetsbaren, heeft de demografische opbouw echter grondig verstoord, zodat je in latere jaren juist veel lagere sterfte verwacht.
- In de sterftecijfers 2015-2019 zitten ook pieken door griep- en RS-epidemieën (2018!). Door die in de basis op te nemen wordt dat gerekend tot de “normale” sterfte. In 2020 en 2021 was er geen griep en RS.
- Het CBS spreekt alleen van oversterfte of ondersterfte als de weeksterfte buiten de lichtblauwe onzekerheidsmarge (95%-interval ligt. Dit is niet correct, zeker niet als de oversterfte zich over vele weken uitstrekt.
>
Oversterfte volgens HMD t.o.v. gemiddelde 2010-2019
Berekening van de oversterfte volgens de Human Mortality Database bepaalt de extra sterfte in elke week t.o.v. de gemiddelde sterfte in die week in de jaren 2010-2019. Deze methode ondervangt het eerste en derde bezwaar van de CBS-methode.
>
In week 29 overleden 2727 mensen, 145 méér dan het gemiddelde van 2010-2019. Minder dan in week 28 (346), maar nog steeds flinke oversterfte. Cumulatieve oversterfte vanaf 2020 week 1: 88235 †
Dit is dus een absolute ondergrens voor het aantal corona-gerelateerde doden in Nederland sinds het begin van de pandemie.
>
Oversterfte volgens HMD t.o.v. Laagste kwartiel van 2010-2019
Door niet het gemiddelde van de sterfte in 2010-2019 te nemen, maar het laagste kwartiel, wordt ook het tweede bezwaar tegen de CBS-methode ondervangen: uitschieters naar boven in die jaren (door griep, RS, hitte, kou) worden dan niet meer meegenomen. Bovendien heeft LowCovid Kano in 2020 d.m.v. regressie bepaald dat deze methode de meest nauwkeurige weergave geeft van het aantal corona-gerelateerde doden.
>
In week 29 overleden 2727 mensen, 270 méér dan het Laagste Kwartiel van 2010-2019. Minder dan vorige week (410), maar toch nog flinke oversterfte: bijna 40 corona-gerelateerde doden per dag!
Cumulatieve oversterfte LQI vanaf 2020 week 8: 108542 †
Dit is dus de beste schatting voor het totaal aantal Covid19-gerelateerde dodelijke slachtoffers in de pandemie. Dat totaal blijft dus groeien. Covid19 is niet voorbij.
>
Hieronder staat het verloop van de oversterfte van begin 2020 tot heden volgens de 3 rekenmethodes in één grafiek bij elkaar.
>
Het verloop van het cumulatieve aantal doden volgens CBS, gemiddelde 2010-2019 en LQI 2010-2019 is dan:
>
Dat Nederland er in ongunstige zin uitspringt qua reactie op de pandemie komt naar voren in veel internationaal onderzoek e.a. bronnen (Lancet Covid Commission, Eurostat, Human Mortality Database). Immers de beste maat voor succes of falen m.b.t. het pandemiebeleid is de oversterfte vergeleken met en zonder pandemie. Ook over de drijfveren achter dit slechte NL-beleid heeft AlleBurgers uitgebreid gerapporteerd (Commentaar op OMT advies en Verdieping).
>
Zo blijkt bijvoorbeeld uit onderstaande vergelijking van oversterfte in diverse stedelijke regio’s in Europa dat regio Amsterdam zelfs het hoogste scoorde op oversterfte in Q1 2023. De meeste hebben na hoge covid19-sterfte in de winter juist ondersterfte in Q1, wat in de lijn der verwachting ligt in een coronaluwe periode. Het kan dus echt véél beter!
>
>
In de Human Mortality Database app zijn ook de sterftecijfers (death rates, naar rato van het totaal aantal inwoners) van Nederland te vergelijken met andere Europese landen. Bijvoorbeeld België blijkt in de eerste helft van 2023 veel lagere sterftecijfers te hebben dan Nederland, in sommige weken zelfs ondersterfte.
De reactie van België op de pandemie is veel succesvoller dan die van Nederland. België heeft maatregelen veel zorgvuldiger afgebouwd, terwijl belangrijke maatregelen als het monitoren van luchtkwaliteit in scholen (een belangrijke bron van verspreiding) en in de horeca veel beter is georganiseerd. Dergelijke inspanningen werpen direct vruchten af.
>
>
Oversterfte is de ultieme indicator voor de reactie van een land op de pandemie. Deze indicator loopt wat achter en analyseert altijd achteraf, maar de kwaliteit van de data in samenhang met een correcte analyse is uitstekend. In Nederland worden de uitkomsten echter (bewust) vertroebeld door statistische trucs en discussies over “door Covid”, “met Covid”, “door vaccins” en ondercapaciteit van de zorg. Intussen is allang duidelijk dat Covid en Long Covid (chronisch) systeemziekten zijn met meer dan 200 manifestaties.
Om toch nog de te verwachten impact en ontwikkeling van de pandemie in de nabije toekomst te bepalen zijn universele, massale testen noodzakelijk. Die zijn in Nederland radicaal afgeschaft. Bij afwezigheid van testen is de enig overgebleven monitor van de voortdurende verspreiding van Covid19 het aantal gemeten SARS2 virusdeeltjes (x 1011) per dag per 100.000 inwoners in rioolwater in alle Nederlandse afvalwaterstations. Dit geeft de beste indicatie van:
>
- # besmette personen per dag: # gevallen = rioolwaarde x 36 (zie Datagraver), bv. op 6-3-2023: 2300 x 36 = ~82.800 nieuwe besmettingen (op die éne dag!)
- # verwachte nieuwe Long Covid-patiënten: 30% van # gevallen, dus bv. op 6-3-2023: 25.000 nieuwe LC patiënten.
>
Meting 31 juli: 201 (7d gem: 172), ~7000 nieuwe besmettingen op die ene dag, dit is onacceptabel veel. Temeer daar die dag later in het jaar zal leiden tot 2000+ EXTRA nieuwe Long Covid gevallen.
>
In onderstaande grafiek van Corona Lokaal, overgenomen met toestemming van Kalahiri, is het verloop van de rioolwatermetingen van 7 september 2020 t/m 31 juli 2023 weergegeven. We zien daarin vanaf herfst 2021 eerst de deltapiek eind 2021, dan twee hoge pieken van omikron (BA.1 en BA.2) in januari en maart 2022, een zomerpiek van BA.5, een herfst- en winterpiek van BQ.1* eind 2022, en tenslotte de carnavalsgolf t.g.v. XBB.1.5 in maart en april van dit jaar, de heftigste golf ooit.
>
We zitten in Nederland al tweeënhalve maand op een relatief laag besmettingsniveau, waarschijnlijk omdat zo velen besmet waren en nu een paar maanden enige immuniteit genieten. Echter zelfs in deze “corona-luwe” periode zijn er dus nog dagelijks 10+ coronadoden te betreuren en honderden nieuwe Long Covid gevallen. Corona is niet voorbij, nog lang niet!
>
In de laatste 4 weken is nu heel duidelijk de aanzet tot een nieuwe (zomer-)golf te zien. Na de superspreader-events van zomerfestivals en vierdaagse en terugkerende vakantiegangers stijgt het zeer waarschijnlijk verder, en na opening van het nieuwe schooljaar gaat het naar verwachting weer helemaal los.
>
>
Infectieradar
Het percentage mensen met Covid-gerelateerde klachten, o.b.v. meldingen door een groep vrijwilligers aan het RIVM geeft op elk moment een indicatie van het besmettingsrisico.
>
Op 24 juli was het 7-daags gemiddelde 1,8%, weliswaar relatief laag, maar ook hier zien we een keerpunt, na een langdurige gestage daling sinds maart 2023 (de carnavalsgolf) is de laatste weken weer sprake van een scherpe stijging, in overeenstemming met de stijging van de rioolwaterwaarden hierboven.
>
>
Ziekenhuisopnames
Het aantal gemelde Covid19-ziekenhuisopnames per dag geeft een indicatie van het aantal ernstig zieke patiënten met acute Covid19 op die dag.
>
Op 3-8-2023: 20 Covid19-ziekenhuisopnames, dus relatief laag. Ook hier zien we sinds de carnavalspiek een gestage afname tot een relatief laag plateau. Relatief, want nog steeds meer dan 100 Covid-gerelateerde opnames per week is meer dan voor enige andere besmettelijke ziekte, en vergelijkbaar met ziekenhuisopnames tijdens een gemiddelde griepgolf. Daarbij zijn er signalen dat veel ziekenhuizen de opnamecijfers voor Covid19 niet meer volledig doorgeven aan het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS), omdat de overheid gesteld heeft dat Covid19 voorbij zou zijn.
>
>
Ook in de ziekenhuisopnames is overigens al een stijgende tendens te ontwaren in de laatste week. Deze indicator loopt sowieso een week of twee achter op de besmettingscijfers, maar dat dit een reële waarschuwing is voor een nieuwe vloedgolf van ernstig zieke Covid-patiënten, is af te leiden door te vergelijken met de opnamecijfers in een stad als New York City, die als internationaal trefpunt altijd een paar weken vóór loopt op Europese landen. Daar stijgen de opnames alweer tot boven de waarden van begin april.
>
>
Er liggen nog steeds (21-7) ca. 73 coronapatiënten in ziekenhuis en IC (volgens Kalahiri op Corona Lokaal). Dat is nog best veel voor een ziekte die “officieel” over is, temeer daar dit nog exclusief patiënten die thuis aan de zuurstof liggen (500, 1000?) is, en de patiënten in verpleeghuizen. Ook hier is het vermoeden dat de meldingen lang niet meer compleet zijn.
>
Het aantal coronapatiënten in ziekenhuis + IC is slechts een maat voor de overheid voor het eigen abjecte en desastreus uitgepakte beleid van groepsimmuniteit met sturing op de bezetting van de capaciteit in de ziekenhuizen. Het is dus de belangrijkste indicator waarop RIVM en OMT hun adviezen voor beleid baseren, en de enige reden waarom maatregelen steeds te laat ingingen, te vroeg opgeheven werden en nu totaal afwezig zijn. De puinhoop wordt alleen maar groter als ook de sectoren zich daarnaar gaan richten.
>
Onderstaand totaaloverzicht van de coronapatiënten in ziekenhuis & IC in de afgelopen 3 jaar is van Roel Griffioen op mastodon, op basis van gegevens van het LCPS. Deze grafiek is al 2 weken niet bijgewerkt, maar zal vanaf half augustus weer opgepakt worden.
>
>
Variants of Concern (VOC)
De relatieve frequenties van relevante VOC’s (kiemsurveillance RIVM) geven een indicatie welke nieuwe, mogelijk nóg ernstigere bedreigingen te verwachten zijn. Helaas worden de aantallen onderzochte samples steeds kleiner met het verdwijnen van de (verplichting en toegang tot de) PCR-testen. In juni en juli betrof het steeds maar enkele tientallen per week, en in week 29 (17-23 juli) is er slechts één sample gemeld. Het is onbegrijpelijk dat het RIVM niet méér samples kan regelen, bijvoorbeeld door testen bij ziekenhuizen op te vragen.
>
Omdat de updates van Roel Griffioen op mastodon een paar weken stilliggen geven we hieronder een grafiek van de percentages van de belangrijkste varianten o.b.v. de RIVM dataset, over week 10 t/m 28.
>
>
Globaal is hieruit op te maken dat XBB.1.5 (“Kraken”) die veruit dominant was in het voorjaar langzaam maar zeker wordt verdrongen door XBB.1.9 (“Hyperion”). XBB.1.16 (“Arcturus”) heeft in Nederland nooit echt een rol van betekenis gehad, tegen de verwachting in. Frustrerend is dat de overige varianten samen wel 18% uitmaken in recente weken. Het zijn allemaal XBB subvarianten, maar het RIVM doet daarover geen verdere uitspraken.
>
Dat het ook anders kan zien we bijvoorbeeld in Ierland, waar men wél een goede en actuele variantenanalyse kan realiseren:
>
>
Hier is duidelijk te zien dat een relatief nieuwe VOC, EG.5.* (“Eris”) in de laatste week razendsnel dominant is geworden. EG is een afkorting van XBB.1.9.2.1 en is dus een subvariant van XBB.1.9. Het is niet duidelijk uit de analyse van het RIVM of EG.5.* in Nederland nog in de restsoep van XBB-varianten zit of dat het onderdeel is van de gevonden snelle stijging van XBB.1.9 in de vorige grafiek.
>
Wereldwijd is het beeld wél redelijk helder. Zoals in Ierland is EG.5.* ook in diverse andere landen sterk in opkomst. Het is de vraag of de slechte kwaliteit van de RIVM-data te wijten is aan politieke onwil, of incompetentie bij het RIVM.
>
Conclusie: actueel risico
AlleBurgers schat het risico inmiddels al hoog in. Verschillende factoren dragen hieraan bij:
>
- We zien al het begin van exponentiële groei van de besmettingen.
- Velen zijn op vakantie, maar reizen tijdens een pandemie brengt veel risico met zich mee: snelle internationale verspreiding van de meest succesvolle varianten.
- Festivals en massale evenementen (zonder maatregelen) zijn potentiële ‘superspreading events’. Indicatoren zijn de hoge rioolwaterwaarden in Gelderland na de Vierdaagse en in Amsterdam.
- De scholen moeten nog open gaan. Meer dan 70% van de besmettingen gaat via niet gevaccineerde kinderen en hun sociale omgeving.
- De nieuwe variant EG.5.* heeft een groeivoordeel op andere varianten, met sterke ACE2-interactie en met mindere binding van antilichamen.
- Het effect op de nieuwe monovalente vaccins kan klein zijn (XBB*), maar testresultaten moeten dat nog uitwijzen.
>
Indammen van de besmettingen is nu meer nodig dan ooit!
Indammen móet en indammen kán!
<<<