Oversterfte Covid19 gerelateerd
Week 23: 29 t/m 4 juni
Het CBS heeft de oversterfte voor week 23 in een ander bestand gepubliceerd dan de gebruikelijke sterfte per week. We kunnen echter het cijfer uit dit andere bestand toevoegen aan de gegevens uit het sterfte per week bestand, en daarmee de oversterfte tot en met week 23 weergeven.
In week 23 worden er 3045 overlijdens gemeld. Er kunnen nog nameldingen volgen, dus dit aantal is waarschijnlijk een onderschatting. LowCovid Kano meldt op Twitter dan 670 van deze overlijdens gerelateerd is aan Covid. Het betreffende draadje op Twitter staat hieronder weergegeven.
We bepalen de oversterfte op twee methoden: (1) door een vergelijking te maken met de gemiddelde sterfte in de jaren 2010-2019, (2) door de voorspelde sterfte van het CBS te gebruiken.
Bij gebruik van het gemiddelde uit de jaren 2010-2019 verkrijgen we de volgende grafiek en een oversterfte in week 23 gelijk aan 458:
Deze methode houdt geen rekening met veranderingen in de samenstelling of grootte van de bevolking en is mogelijk een overschatting.
Wanneer de verwachte sterfte van het CBS wordt gebruikt, dan wordt de volgende grafiek verkregen met een oversterfte gelijk aan 251:
Deze oversterfte lijkt net buiten de bandbreedte (lichtgroene band in de grafiek) te treden en gaat richting de trendline (oranje lijn in de grafiek).
Met dezelfde data kan ook de cumulatieve (opgetelde) oversterfte sinds het eerste meetpunt uit deze reeks (week 2 in 2021) worden bepaald. Deze ziet er als volgt uit, met een totale geschatte oversterfte (op basis van de voorspelde sterfte van het CBS) gelijk aan 30557:
Merk op dat de opgetelde bandbreedte ook toeneemt (meer onderzekerheid) en dat de opgetelde oversterfte rond de jaarwisselingen steeds sterk toeneemt, ook in 2022 (“na Corona” volgens de media). De toename van de opgestelde oversterfte (de drie gekleurde rechte lijnen in de grafiek) lijkt ook weinig te verschillen tussen de jaren, met mogelijk een iets sterkere toename in 2022 (“na Corona” volgens de media).
Actuaries in Australie bieden een goede analyse van mogelijke factoren. Susan Oliver op YouTube geeft weer waarom het waarschijnlijk meer te maken heeft met een rondgaand virus dan een medische interventie. De Guardian meldde recent ook dat de toename aan hart- en vaatziekten in het VK waarschijnlijk voornamelijk een gevolg is van het virus, maar dat de druk op de gezondheidszorg ook een rol kan spelen (door een rondgaand virus). Cardioloog Rae Duncan waarschuwde reeds in 2022 voor een “tsunami” van hart- en vaatziekten als het virus zou blijven rondgaan vanwege de effecten van een infectie op de binnenkant van bloedvaten.
De virusvracht in het rioolwater blijft momenteel op een relatief laag niveau (voor de Omikron-periode) wat mogelijk te maken heeft met immuniteit van de winter- en carnavalsgolven en het goede weer waardoor er meer geventileerd wordt en mensen elkaar vaker buiten treffen. We gebruiken de grafiek van corona-lokaal.nl:
Te zien is dat de virusvracht momenteel rond de waarde vooraf “Dansen met Janssen” ligt met een waarde van 68 virusdeeltjes per 100.000 inwoners op 20 juni 2023. Omgerekend (gebruikmakend van de factor 36) komt dit neer op ongeveer 2450 besmettingen op 20 juni. Gebruikmakend van de 10% long Covid per infectie van het RIVM en de WHO, hebben op 20 juni ongeveer 245 Nederlanders long Covid opgelopen (tenminste 3 maanden klachten na hun Covid infectie). Toch melden de media vooral verkoudheid en griep en noemen ze de geheugenproblemen “na Corona” opmerkelijk, terwijl de medische literatuur vol staat met artikelen over cognitieve problemen na een Covid-infectie.
De lage virusvracht in het riool stemt overeen met de metingen uit de infectieradar. Van de panelleden meldt 1.85% klachten die op een Covid-infectie kunnen wijzen.
Van de deelnemers meldt 0.1% een positieve Covid-test in de afgelopen week. Daarbij geldt waarschijnlijk dat alleen getest wordt bij klachten. De 0.1% is daarmee vermoedelijk een onderschatting van het aandeel mensen dat momenteel besmettelijk is.
Voor de ziekenhuisopnames maken we gebruik van de grafiek op corona-lokaal.nl. Op 23 juni werden 18 nieuwe ziekenhuisopnames gemeld vanwege Covid. Als je dit aantal doortrekt naar een heel jaar, dan kom je uit op ongeveer 6400 opnames, vergelijkbaar met bijvoorbeeld het aantal opnames voor maagkanker, eierstokkanker of blaaskanker, maar dan voor een overdraagbare ziekte.
Deze week weer geen update van de analyse van virusvarianten. Roel Griffioen meldt op Mastodon dat het RIVM de update vergeten lijkt te zijn. Mogelijk een gevolg van de extra geheugenproblemen onder Nederlanders “na Corona”?
Roel Griffioen geeft op Mastodon het overzicht van de ziekenhuisbezetting op 23 juni 2023 (80 bedden bezet):
Daar waar de lijn voor 2022 vorig jaar rond deze tijd steeg, is dat in 2023 nog niet het geval en lijkt de zomer vooralsnog meer op die van 2021 qua ziekenhuisbezetting (maar lijken meer mensen thuis te worden behandeld – al worden daar geen recente gegevens over beschikbaar gemaakt).
Long Covid
Ondanks dat minister Ernst Kuipers herhaaldelijk aan heeft gegeven het aantal mensen met long Covid niet te willen registreren, zijn er deze week toch cijfers naar voren gekomen die de ernst van het probleem weergeven. Ten eerste verscheen het rapport van het maatschappelijk impact team (MIT) waarin de cijfers uit het VK doorgetrokken zijn naar de Nederlandse situatie.
Het rapport gaat ervan uit dat 75% van de Nederlanders in de zomer van 2022 tenminste een Covid infectie had doorgemaakt, op basis van antistoffen. Dit is waarschijnlijk een onderschatting, omdat niet iedereen antistoffen aan lijkt te maken, en dat antistoffen ook langzaam weer uit het bloed lijken te verdwijnen. Na deze zomer zijn er nog drie golven geweest: Oktober 2022, december 2022 en carnaval 2023, waardoor het percentage nog verder opgelopen zal zijn.
Met deze 75% en de cijfers uit het VK geeft het rapport aan dat ongeveer 450 duizend Nederlanders in maart 2023 long Covid hadden of nog steeds hebben, waarvan 90 duizend ernstig invaliderende long Covid.
Bijzonder in dit rapport is dat er vanuit gegaan wordt dat de long Covid situatie alleen nog maar zal verbeteren of gelijk zal blijven:
Deze scenario’s zijn opgesteld aan de hand van de gegevens van het ONS in het VK, waarin door middel van zelfrapportage van augustus 2022 tot aan maart 2023 een kleine afname van het aantal mensen met long Covid werd gevonden:
In dit interval lijkt het erop dat er ongeveer evenveel Britten aangaven hersteld te zijn van hun long Covid als dat er nieuwe long Covid bij kwam. Dit is een onverwacht resultaat, omdat steeds vaker wordt gevonden dat herhaalde infecties de kans op complicaties (waaronder ook hart- en vaatziekten) doen toenemen.
Naast het MIT rapport kwam ook naar voren dat het RIVM vragen over long Covid had opgenomen in hun Gezondheidsmonitor. Daar kwam uit dat 6.3% van de Nederlandse bevolking boven de 18 jaar op het moment van meten (eind 2022) long Covid ondervond. Nieuwsberichten zoals deze van het AD geven aan dat het daarmee onbekend is wel aandeel van deze mensen ernstig ziek is (vertaald: niet kan werken of studeren), maar daar is wel een schatting van te maken. In deze presentatie van Indie SAGE bijvoorbeeld worden gegevens uit de VS gepresenteerd die aangeven dat het aandeel ernstig belemmerde patienten ongeveer constant is op 25%, waarmee je op circa 1.6% van de Nederlandse bevolking uitkomt, wat overeenstemt met ongeveer 280 duizend Nederlanders, een aantal waarmee je de gemeente Eindhoven mee kunt vullen en aanzienlijk meer dan de 90 duizend uit het MIT rapport.
Het MIT geeft tevens aan dat deze groep ernstig zieken niet kleiner lijkt te worden of zelfs mogelijk toe kan nemen. Op Twitter vertelt een deel van hen onder “Niet Hersteld” hun verhaal. Zoals dit fragment bij Umberto aangeeft, zijn de klachten van een deel van hen zo ernstig dat euthanasie wordt verleend en komen er nog steeds long Covid patienten bij. Op youTube staat een video van de consequenties van een Covid infectie bij Diana (physics girl). Dit onderstreept dat overlijden niet de enige ernstige uitkomst van Covid is.
Het risico lijkt op infectie blijft voorlopig nog steeds relatief laag (voor Omikron). Het wordt echter steeds meer duidelijk dat een Omikron infectie niet als een “griepje” gezien kan worden, maar dat elke infectie het risico van gezondheidsschade met zich meebrengt. Dit risico geldt niet alleen voor zij die eerder als de risicogroep werden gezien, maar voor de hele bevolking, inclusief kinderen.
Het lijkt tegenintuitief, maar bij een lage viruscirculatie wil je juist weer testen en isolatie terugbrengen, omdat het aantal mensen dat zal moeten isoleren klein zal zijn en de kosten voor de maatschappij daarmee laag. Laat je het virus weer oplopen, dan worden veel mensen ziek, wat leidt tot (over)sterfte, ziekenhuisopnames, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, een lagere ervaren gezondheid, minder inkomsten uit werk, meer uitgaven in de zorg, en minder bestedingen van consumenten. Naast dat een goede gezondheid welzijn oplevert, heeft het ook economische voordelen.
Daarom blijft preventie juist nu, bij een relatief lage viruscirculatie, belangrijker dan ooit!