Oversterfte Covid19 gerelateerd
Week 24: 5 t/m 11 juni
In week 24 worden er 3158 overlijdens door het CBS gemeld. Er kunnen nog nameldingen volgen, dus dit aantal is waarschijnlijk een onderschatting. LowCovid Kano meldt op Twitter dat 781 van deze overlijdens gerelateerd is aan Covid. Het betreffende draadje op Twitter staat hieronder weergegeven.
De oversterfte wordt bepaald door de huidige sterfte te vergelijken met een verwachte sterfte op basis van het verleden. De geschatte oversterfte hangt ermee af van de geschatte verwachte sterfte (we nemen aan dat er relatief weinig onzekerheid is over de werkelijke sterfte).
Hoe groot de geschatte oversterfte is, hangt af van de gebruikte methode om de verwachte sterfte te schatten. We bepalen hier het verschil van drie methoden:
- De verwachte sterfte geschat door het CBS
- De verwachte sterfte op basis van de gemiddelde sterfte in de jaren vooraf aan de pandemie (2010-2019)
- De verwachte sterfte op basis van het kwartaal met de laagste sterfte in de jaren vooraf aan de pandemie (2010-2019)
De laatste methode neemt mee dat we ook hadden kunnen leren van de pandemie en ook het aantal doden aan andere infecties die via de lucht worden verspreid omlaag kunnen brengen met relatief eenvoudige maatregelen (ventilatie, luchtfilters, en maskers, maar om een of andere reden zijn er mensen die meteen “lockdown” beginnen te roepen als je “schone lucht” zegt, zoals Dr Raina MacIntyre aangeeft op 59m23s in deze podcast).
De volgende grafiek toont de geschatte oversterfte per week sinds begin 2020 op basis van de drie methoden. De getallen aan het eind van de grafiek geven de geschatte oversterftes aan in week 24. Een aanzienlijk verschil wordt gevonden: 267 extra doden met de schatting van het CBS, 513 extra doden met het gemiddelde en 588 met het laagste kwartaal.
Deze verschillen tellen op als je de gehele periode bekijkt en de cumulatieve (totale) oversterfte bepaalt, hieronder weergegeven. Als we vroeg in de pandemie geaccepteerd hadden dat Covid zich voornamelijk door de lucht verspreidt, en dus minder nadruk hadden gelegd op handen wassen en meer op ventilatie, goede mondneusmaskers (FFP2) als je binnen bij elkaar moet zijn of in drukte buiten, luchtfilters, testen bij klachten en thuisblijven tot dat je niet meer positief test, dan hadden we mogelijk 140 duizend doden kunnen voorkomen (het aantal volgens de LQE schatting).
De grafiek toont ook dat de oversterfte nog steeds toeneemt. Zelfs als we de meest conservatieve schatting van deze drie nemen, namelijk die van het CBS en per jaar de toe- of afname bepalen met de trendlijn, dan zien we dat ook in 2023 er nog steeds een toename van de oversterfte is. Deze analyse uit Australie geeft aan dat de meest waarschijnlijke reden is dat we het virus gewoon rond laten gaan, waardoor mensen overlijden aan de acute fase, de post-acute fase, en door de druk op het zorgsysteem door uitval van personeel en toegenomen vraag (door acute en post-acute Covid wat bovenop de vergrijzing komt).
De virusintensiteit in het rioolwater blijft nog steeds op een relatief laag niveau (voor de Omikron-periode). Een interactieve weergave is te vinden op corona-lokaal.nl, waarvan we hier een screenshot gebruiken:
Op 27 juni werden er 56 virusdeeltjes per 100 duizend inwoners gemeten, wat overeenstemt met ongeveer 2000 duizend besmettingen op deze dag (gebruikmakend van een eerder bepaalde factor 36 tussen deeltjes en besmettingen) en 200 nieuwe long Covid gevallen (op basis van de 10% long Covid per besmetting van het RIVM).
De overige 1800, die op de 27e juni besmet raakten, rapporteren dus geen extra klachten die tenminste 3 maanden aanhouden. De hoeveelheid onderzoek die aangeeft dat Covid tot subklinische (dus zonder directe klachten) gezondheidsschade leidt, blijft echter elke week toenemen. Zo bracht de Lancet een artikel uit over dat ook bij kinderen het virus achter kan blijven in het lichaam, zagen we een artikel dat aangeeft dat Covid gevolgen kan hebben op taalvaardigheid en gaf de universiteit van Minnesota aan dat de productie van mannelijk zaad achteruit gaat door Covid. Ooit raadden medici aan mannen aan niet te strak ondergoed te dragen, maar hoor je nu iets over jezelf beschermen tegen Covid?
De lage virusintensiteit in het rioolwater stemt overeen met de metingen uit de infectieradar. Van de panelleden meldt 1.78% klachten die op een Covid-infectie kunnen wijzen.
Van de deelnemers meldt 0.1% een positieve Covid-test in de afgelopen week. Daarbij geldt waarschijnlijk dat alleen getest wordt bij klachten. De 0.1% is daarmee vermoedelijk een onderschatting van het aandeel mensen dat momenteel besmettelijk is.
Voor de ziekenhuisopnames maken we gebruik van de grafiek op corona-lokaal.nl. Op 30 juni werden 16 nieuwe ziekenhuisopnames gemeld vanwege Covid. Het relatief lage aantal opnames stemt overeen met de relatief lage waardes voor de virusintensiteit in het rioolwater en de relatief lage waardes van de infectieradar.
Dat Covid niet weg is, ondanks deze lage waardes, is te lezen in het Twitter draadje van Nienke hieronder. Je hoort er heel weinig over, maar dat betekent niet dat het probleem weg is.
Ook deze week is er weer geen update van de analyse van virusvarianten. Op Twitter ontstond daar een korte discussie over:
Natuurlijk kan de bevolking deze analyse niet zelf uitvoeren of zelf op zoek gaan naar besmette personen. Hierboven hebben we wel gezien dat er per dag nog steeds tenminste 16 Nederlanders vanwege Covid in het ziekenhuis worden opgenomen. De sequenties van deze mensen zouden in ieder geval kunnen worden bepaald. Ook kan gebruik worden gemaakt van de mensen in de infectieradar. In Okinawa lijkt momenteel een variant rond te gaan die ernstiger ziek maakt, maar zonder sequenties heeft Nederland geen zicht op of deze variant ook in Nederland aanwezig is.
De ziekenhuisbeztting voor Covid blijft relatief laag, zoals weergegeven in deze grafiek van Roel Griffioen op Mastodon, met een bezetting van 69 op 30 juni. Er kwamen er op die dag 16 bij, maar het betekent wel dat meer mensen het ziekenhuis verlaten (of dat levend is, weten we niet; we weten immers niet waar de aan Covid overleden personen zijn overleden) dan dat er momenteel bij komen, want de bezetting daalt nog steeds.
Het risico lijkt op infectie blijft voorlopig nog steeds relatief laag (voor Omikron). Elke week komt er nieuw onderzoek bij dat de gezondheidsschade door Covid bevestigt (zie dit artikel voor een overzicht van recent onderzoek). Zoals Raina MacIntyre aangeeft in deze podcast (op 44m13s), hoor je daar helemaal niets over. Niet in de media en niet van onze overheid.
In het VK wordt de aanpak geevalueerd, en geeft de gezondheidsminister toe dat de aanpak compleet verkeerd was en verontschuldigt zichzelf voor alle doden en ziekte die daar het gevolg van is geweest. In Nederland stellen we de evaluatie nog verder uit (totdat we er “geen actieve herinnering meer aan hebben”?), wil de gezondheidsminister de relevantie informatie niet vrijgeven, en willen we ook geen herdenking van de doden.
Naast reflectie zou deze zomer met een relatief lage viruscirculatie ook het uitgerekende moment zijn om ventilatie van binnenruimtes te verbeteren, luchtfilters te installeren, en het makkelijker maken van testen te onderzoeken (denk aan een eenvoudige, goedkope blaastest). Het lijkt tegenintuitief, maar bij een lage viruscirculatie wil je juist weer testen en isolatie terugbrengen, omdat het aantal mensen dat zal moeten isoleren klein zal zijn en de kosten voor de maatschappij daarmee laag. Laat je het virus weer oplopen dan verspeel je deze mogelijkheid en zorg je weer voor veel gezondheidsschade en disruptie van de samenleving.
Daarom blijft preventie juist nu, bij een relatief lage viruscirculatie, belangrijker dan ooit!