Oversterfte, ziekte en verspreiding Covid19 2024-09

Actueel risico volgens AlleBurgers 9 maart 2024

Risico op besmetting en dus Long Covid en invaliditeit is MATIG. Rioolwaarde 3 maart: 94 (ongeveer 3,4 duizend besmettingen). In deze golf heeft circa 42% van de Nederlanders Covid doorgemaakt. Naar verwachting leidt dit tot tenminste 760 duizend extra long Covid gevallen (of verergering van bestaande long Covid). Veel andere infectieziektes komen opzetten, mogelijk door immuniteitsproblemen door Covid. Voor het eerst sinds medio 2020 ondersterfte volgens de CBS-methode (maar oversterfte volgens de andere methoden). Ongeveer 18 ziekenhuisopnames per dag. Nog 5 Nederlanders door Covid op de IC. De variant JN.1 is al 3 maanden dominant.

Oversterfte Covid19, 2024 week 8 [info]

Voor het eerst in tijden is de oversterfte volgens de CBS methode overgegaan op een ondersterfte. Er overleden deze week 42 Nederlanders minder dan verwacht volgens de CBS methode.

Wanneer echter uitgegaan wordt van de gemiddelde sterfte tussen 2010 en 2019 uit de human mortality database, dan is er nog steeds sprake van oversterfte (154 Nederlanders). Hetzelfde geldt als het laagste kwartiel wordt gebruikt (357 Nederlanders meer overleden dan verwacht) uit dezelfde human mortality database.

Elk van deze waardes meten iets anders, zoals een reactie op een reactie op een video aangeeft (welke over de nieuwe oversterfte methode van het ONS in het VK ging):

Wat willen we precies meten met de berekeningen? Het ONS en het Nederlandse RIVM willen blijkbaar bepalen of, gezien de huidige situatie van een steeds maar rondgaand virus, er meer mensen sterven dan je zou verwachten (misschien om een nieuwe pandemie op te pikken of dat Covid opeens ernstig ziekmakend wordt?). De aanhoudende oversterfte door de gevolgen van Covid wordt daarmee het nieuwe normaal en de oversterfte meet dan of er nog meer mensen overlijden dan dit nieuwe normaal.

Wat de bovenstaande aantallen (weergegeven in percentages hieronder) aan proberen te geven is iets anders: Hoeveel doden zouden er geweest zijn als er geen pandemie geweest zou zijn? (CBS methode en het gemiddelde). En: Hoeveel doden zouden er zijn geweest als we zelfs geleerd zouden hebben van de pandemie en dezelfde preventie ook zouden toepassen om ook griepdoden te voorkomen? (de methode van het laagste kwartiel).

Het is namelijk niet zo dat we helemaal niets aan de huidige situatie kunnen doen. We hebben de technologie, maar we zetten deze niet in. We kunnen betere ventilatie aanleggen in gebouwen waar veel mensen samen komen. We kunnen luchtfilters gebruiken in gebouwen waar veel mensen samen komen. We kunnen testen voordat mensen binnen samenkomen. We kunnen FFP2 en FFP3 mondneusmaskers gebruiken. Een combinatie van al deze preventieve maatregelen zal het beste resultaat geven. Dit is echt leren leven met een rondgaand virus. Momenteel negeren we het alleen en accepteren we de doden, maar belangrijker, ook de langdurige klachten.

Als we het virus blijven negeren, dan zal de totale extra sterfte ten opzichte van geen pandemie of goede preventie alleen maar blijven toenemen. Onderstaande grafiek laat zien dat we sinds 2020 bijna 60 duizend Nederlanders zijn verloren door de pandemie (CBS methode), wat oploopt tot meer dan 120 duizend als lessen uit de pandemie ook op de griep zouden worden toegepast (LQI: Laagste kwartiel).

Het Parool kwam met een stuk over de oversterfte naar aanleiding van een nieuwe analyse van het CBS. Hier kunnen echter verschillende aantekeningen bij worden gemaakt:

  • “Hoewel de coronapandemie al even achter ons ligt”. Dit hangt af van wat met de “coronapandemie” bedoeld wordt. Als het betekent dat de laatste preventieve maatregelen ver achter ons liggen, dan klopt dit, want dat is inmiddels meer dan 2 jaar geleden. Als het betekent dat het virus weg is of geen schade meer aanricht, dan klopt dit in zijn geheel niet. We hebben zojuist de hoogste golf met besmettingen ooit gehad, en nog steeds lopen veel mensen long Covid op, wat ook te zien is in de nieuwe aanmeldingen bij C-support, hieronder getoond.
  • “Het nieuwste inzicht: hartpatiënten hadden eerder gedotterd moeten worden.” Dit kan het geval zijn, maar het is niet zo dat alle overleden hartpatiënten door uitstel van zorg zijn overleden (hadden ze veilige zorg kunnen krijgen toen de ziekenhuizen vol lagen met Coronapatiënten?). Het is namelijk overduidelijk uit de medische literatuur dat zelfs een “milde” infectie (geen ziekenhuisopname) met het SARS-Cov2 virus het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verhoogt.
  • “Voor een deel zijn er simpelweg meer mensen met dementie en zal dat aantal sterfgevallen ook de komende jaren hoog blijven.” Het is ook duidelijk dat infecties met SARS-Cov2 het risico op dementie aanzienlijk verhoogt. Iets vergelijkbaars zien we ook bij jongeren terug, die in verhoogde mate last hebben van geheugenproblemen (meer hierover hieronder bij de conclusie).
  • “bij de Spaanse griep in 1918 duurde het ook enkele jaren voordat de oversterfte stopte.” Dit is schrijnend. We hebben heel veel middelen om zowel de sterfte aan Covid als die aan griep te beperken, maar we zijn te koppig om deze in te zetten. Geven we zo weinig om onze eigen gezondheid en die van onze naasten? Ten tijde van de Spaanse griep waren er geen FFP2/FFP3 maskers, geen HEPA luchtreinigers, bestond ventilatie alleen uit het open zetten van een raam, en waren er geen testen. Ook moest het land opgebouwd worden na de eerste wereldoorlog. Nu hebben we alle middelen, en zetten we ze gewoon niet in? Waarom niet?

Meer informatie over de sterfte en oversterfte is terug te vinden in het draadje van Low Covid Kano op Twitter/X.

Virusdeeltjes in rioolwater [info]

De beperkte oversterfte hangt waarschijnlijk samen met dat er momenteel relatief (vooral voor de winter) weinig Covid rondgaat. Dit is te zien in de grafiek hieronder, waarbij gebruik is gemaakt van de gegevens op corona-lokaal.nl.

Het lage aantal virusdeeltjes in het riool is waarschijnlijk het gevolg van tijdelijke immuniteit die is opgedaan in de afgelopen golf (de hoogste ooit, grotendeels door de JN.1 variant). Met een beetje geluk blijft het aantal besmettingen nog een tijdje relatief laag en zien we niet het grote aantal golven van de jaren 2022 en 2023 terug.

De gevolgen van de vele besmettingen worden wel steeds duidelijker in het ziekteverzuim en de personeelstekorten. Bij onze zuiderburen kwamen recent cijfers over het ziekteverzuim beschikbaar. Daaruit blijkt dat in 2023 werknemers gemiddeld 9,83% van hun werktijd ziek waren. Er is een stijging te zien in zowel het middellange en langdurige ziekteverzuim, zoals in de grafiek hieronder is te zien. Het artikel noemt kort het Coronavirus, maar lijkt daarna vooral te gissen naar de mogelijke oorzaak en zoekt deze bij werkdruk en een verhoogd bewustzijn van de overgang.

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het Coronavirus, net als mazelen, SARS-1 en HIV, het immuunsysteem aantast (de manier en de mate waarin verschilt tussen de verschillende infectieziektes). De Nederlandse media spreken nog vaak over een “inhaalslag” van infectieziektes, maar het is veel waarschijnlijker dat het aanhoudende ziekteverzuim te maken heeft met de invloed van SARS-Cov2 op het immuunsysteem. We zien:

  • Een terugkeer van mazelen. Dit zal ook deels te maken hebben met een daling van de vaccinatiegraad. Het gaat spannend worden of gevaccineerden voldoende zijn beschermd.
  • Er is veel kinkhoest. Dit wordt door een bacterie veroorzaakt. In 2020 en 2021 ging het weinig rond. Maar blijkbaar wil iedereen graag terug naar de oude situatie en niet graag aan preventie doen (grafiek: Nivel).
  • Er zijn meer geslachtsziektes. Trouw wist zelfs deze aan de “lockdowns” toe te wijzen (diezelfde lockdowns waarin jongeren meer op elkaar zaten). Het bijzondere is dat voor geslachtsziektes wel aangeraden wordt om te testen (is niet meer nodig voor SARS-Cov2) en om beschermingsmiddelen te gebruiken (“mondkapjes tegen Corona? Doe niet zo mal!”).

Nederland heeft gelukkig nog niet te maken met knokkelkoorts, wat nu een groot probleem is in Brazilië of met tuberculose, wat een toename in de VS laat zien. Het nieuwe normaal is blijkbaar een forse toename aan infectieziektes.

Deze week werk ook bekend dat mensen met chronische Q-koorts nauwelijks herstellen. Helaas wordt hetzelfde beeld gezien bij ME/CVS (vaak door het EB-virus) en chronische Lyme. Hier lijkt nu ook long Covid bij te gaan komen. De vraag is wanneer we deze aandoeningen die ontstaan na een infectie eindelijk eens serieus gaan nemen. Door long Covid lijkt er langzaam beweging in te komen, omdat de aantallen zo groot zijn dat niets doen geen mogelijkheid meer lijkt te zijn.

Deze week was er een symposium van C-support. Kijk je echter naar de foto’s dan valt op dat er vanuit lijkt te worden gegaan dat er ofwel geen Covid meer rond gaat, dat ofwel Covid niet meer tot long Covid leidt, of dat ofwel FFP2/FFP3 niet zou beschermen tegen Covid of long Covid (maar moet je dan samen in zo’n zaal gaan zitten? bij goede ventilatie wil je nog steeds wat afstand houden). Dit terwijl er nog steeds nieuwe aanmeldingen zijn bij hetzelfde C-support.

Als we teruggaan naar de rioolwaardes, dan kunnen we schatten hoeveel Nederlanders Covid hebben doorgemaakt in de afgelopen golf door de waarden per dag te vermenigvuldigen met 36 en op te tellen. We komen dan op de volgende grafiek uit en een aantal van 7.6 miljoen.

Een vrij conservatieve schatting van het RIVM geeft aan dat Omikron nog steeds in ongeveer 1 op de 10 infecties tot langdurige klachten leidt. Dit betekent dat in de afgelopen golf ongeveer 760 duizend Nederlanders ofwel long Covid hebben opgelopen of hun long Covid erger zien worden.

Het CDC heeft recent een nieuwe meting uitgevoerd. Daarin werd gevonden dat momenteel 6,8% van de bevolking van de VS momenteel last heeft van long Covid. Een duidelijke toename is te zien tussen december 2023 en januari 2024, toen JN.1 ook in de VS flink rond ging. Het is dus heel waarschijnlijk dat ook in Nederland JN.1 voor veel extra long Covid heeft gezorgd.

Infectieradar [info]

Het lijkt af te hangen van waar je woont, maar op sommige plaatsen lijkt een groot deel van de mensen last te hebben van een hevige hoest. Onder de deelnemers van de infectieradar geeft 5,9% aan last te hebben van luchtwegklachten.

Gezien de relatieve lage stand van het riool, en omdat Covid ook vaak andere klachten geeft, zoals koorts en darmklachten, zal het hierbij waarschijnlijk ook gaan om andere infecties. Het Nivel laat zien dat er momenteel nog best wat griep rond gaat:

Omdat het onduidelijk is welke infectie mensen onder de leden hebben, en omdat bij verschillende infecties mensen al besmettelijk zijn in de dagen vooraf aan de eerste symptomen (onder meer Covid en kinkhoest) is het belangrijk in te zetten op het zuiveren van de lucht. Goed passende FFP2 en FFP3 maskers bieden daarin goede bescherming als aanvulling op HEPA luchtreinigers en ventilatie.

Maar 0,2% van de deelnemers van de infectieradar meldt een positieve test. Covid verloopt in een aanzienlijk deel asymptomatisch, en zelftesten geven niet altijd een positieve uitslag bij een besmetting, en daarom zal deze 0,2% waarschijnlijk een onderschatting zijn van het aandeel besmettelijke Nederlanders.

Ziekenhuisopnames [info]

Covid lijkt steeds meer een ziekte te worden die de gezondheid aantast zonder automatisch tot ziekenhuisopname of overlijden te leiden (op termijn natuurlijk wel weer). De ziekenhuisopnames zijn ondertussen gedaald tot ongeveer 18 per dag (gegevens van corona-lokaal.nl).

Ziekenhuisbezetting [info]

Ook de ziekenhuisbezetting laat een daling zien. Er liggen momenteel 5 Nederlanders door Covid op de IC en 123 met of door Covid op de verpleegafdelingen.

Variants of Concern (VOC) [info]

JN.1 is nog steeds dominant. De volgende golf gaat zich vermoedelijk aandienen als ofwel een nieuwe variant zich aandient ofwel de immuniteit tegen JN.1 is afgenomen. Bij afname van immuniteit kan er een half jaar tussen golven zitten. Bij een nieuwe variant kan een nieuwe golf sneller ontstaan.

Conclusie: actueel risico

Er gaat momenteel relatief weinig Covid rond. Dat zal niet zo blijven als we het virus blijven negeren.

Het grote probleem is dat er steeds meer bekend wordt over de gezondheidsschade van (herhaalde) besmettingen met het SARS-Cov2 virus. Met name de berichten over wat het virus met de hersenen doet, stemmen niet gerust. In 2020 wisten we al dat bij ernstig zieke patiënten het virus de hersenen aantast. Ook werden er neurologische klachten gevonden na “milde” infecties.

Een overzichtsartikel op de Conversation gaat in op de verschillende studies die laten zien welke gevolgen Covid kan hebben voor de werking van de hersenen:

De vraag is hoe lang we Covid nog willen blijven negeren. Het lijkt erop dat we momenteel bezig zijn onze bevolking arbeidsongeschikt te maken. Op korte termijn is het gebrek aan FFP2/FFP3, HEPA, ventilatie en testen mogelijk goed voor de economie, maar dit is niet wat op de lange termijn vol te houden is. Wanneer beseft Nederland dat preventie echt moet?