Actueel risico volgens AlleBurgers 02 december
Risico op besmetting en dus Long Covid en invaliditeit is ZEER HOOG en sterk stijgend. Rioolwaarde 27-11: 2217, steil stijgend → tenminste 80.000 besmettingen PER DAG → tenminste 8.000 NIEUWE Long Covid gevallen PER DAG, waarvan tenminste 2.000 ernstig invaliderend. 8.5% loopt rond met luchtwegklachten. Vanaf medio 2022 is er een aanhoudende oversterfte geweest, in week 46 tussen de 398 en 764 Nederlanders overleden er meer dan verwacht (13%-29% van de verwachte sterfte). Er liggen 616 mensen met Covid op de verpleegafdelingen en 32 op de IC (80% van het totaal vanwege Covid).
Oversterfte Covid19 gerelateerd week 46: 13 t/m 19 november
Het CBS meldt een sterfte van 3.392 voor week 46. De oversterfte op basis van de CBS voorspelling komt daarmee uit op 398 (zie ook de linker grafiek hieronder), wat lager is dan vorige week.
Dit is 13,3% van de door het CBS verwachte sterfte (zie de linker grafiek hieronder) en hoger dan de gemiddelde oversterfte sinds 1 januari 2022 (welke voor de CBS-schatting uitkomt op 8,24%).
Om beter rekening te houden met dat er tijdens de pandemie relatief veel ouderen zijn overleden (en dat de bevolking nu relatief jong is vergeleken met de voorspelling op basis van jaren zonder de pandemie) kan gebruik worden gemaakt van de gemiddelde sterfte op basis van de human mortality database tussen 2010 en 2019. Op basis van deze voorspelling voor de verwachte sterfte komt de oversterfte in week 46 uit op 638 (23,2%).
Als er tevens rekening gehouden wordt met dat we ook van de pandemie geleerd zouden kunnen hebben, bijvoorbeeld door het inzetten van HEPA, ventilatie, en FFP2 om de verspreiding van ook de griep te beperken, dan komen we door het gebruik van het kwartiel met de laagste sterfte tussen 2010 en 2019 uit op een oversterfte van 764 (29,4%).
Omdat er sprake is van een bijna constante oversterfte, is er ook sprake van een hoge totale oversterfte. De grafiek hieronder laat zien dat sinds het begin van de pandemie tussen de circa 55 duizend en 118 duizend Nederlanders zijn overleden die anders niet zouden zijn overleden. De grafiek laat ook zien dat de oversterfte nog steeds met ongeveer dezelfde snelheid toeneemt. De pandemie is duidelijk nog niet voorbij, hoe graag de media of het RIVM ons hier ook van zouden willen overtuigen.
Deze aanhoudende oversterfte moet tot een daling van de levensverwachting leiden. In Canada wordt deze al duidelijk waargenomen:
En ook de VS kampt met een aanhoudende daling van de levensverwachting:
Meer informatie over de sterfte, de nameldingen en de oversterfte is te vinden in het draadje van low Covid kano op Twitter, hieronder weergegeven.
Nu.nl laat ons weten dat: “het aantal coronabesmettingen is de laatste weken gestegen” en “die lichte stijging is normaal voor deze tijd van het jaar en geldt niet alleen voor corona“. Die “lichte stijging” is een understatement als we naar het aantal virusdeeltjes in het rioolwater kijken. De volgende grafiek is een kopie van corona-lokaal.nl en laat zien dat we bijna het hoogste niveau in de pandemie hebben bereikt (de golven voor het loslaten van alle preventie, begin 2022, waren altijd beduidend lager).
Vaak zul je echter horen dat mensen zeggen dat ze de “griep” of een “stevige verkoudheid” hebben. Het Nivel geeft ons informatie over welke virussen momenteel het vaakst worden waargenomen, wat de volgende grafiek oplevert:
Momenteel gaat er rond: het RS-virus (14.5%), Covid (13%), Rhino (9%), griep (4%), parainfluenza (2%) en een seizoenscoronavirus (2%). Griep kan dus wel, maar is erg onwaarschijnlijk. Veel waarschijnlijker is dat er sprake is van Covid.
En dat geeft helaas risico op long Covid. Er zijn geen duidelijke aanwijzingen dat de kans op long Covid gedaald is sinds de introductie van Omikron. De kans op long Covid wordt bij Omikron geschat op tenminste 10%. Op 27 november werden er 2217 virusdeeltjes per 100 duizend inwoners gemeten. Op basis van de methode van DataGraver komen we daarmee uit op bijna 80.000 besmettingen, alleen al op die ene dag. Dit wordt een nog hoger aantal (circa drie keer zo hoog) als de methode van low Covid kano wordt gebruikt. Tezamen betekent dit dat naar verwachting tenminste 8000 Nederlanders op die ene dag (27 november) long Covid hebben opgelopen. En toch blijft nu.nl en het RIVM beweren dat: “Het maakt nu eigenlijk geen verschil meer of je corona of een ander virus krijgt” ook al merken ze ook op dat: “Corona kan ook bij mensen zonder chronische ziekten tot langdurige klachten leiden.”
De CDC heeft eerder vastgesteld dat ongeveer 25% van de long Covid een significante impact op het dagelijkse functioneren heeft. Op die ene dag, 27 november, zijn er tenminste 2000 Nederlanders bijgekomen die minder zullen moeten gaan werken, minder kunnen studeren, en minder deel kunnen nemen aan het sociale leven. Enkele van hen deden hier hun verhaal. Een van hen geeft aan: “Ik lig 22 tot 23 uur per dag op bed“. Ondertussen krijgen we van de overheid nog steeds geen advies over het gebruik van HEPA en FFP2, is er nog steeds geen regelgeving rond ventilatie in publieke binnenruimtes, en is er nog steeds geen thuiswerkadvies of advies richting werkgevers hoe de werkplek gezond en veilig te houden.
Dat er nog steeds Nederlanders long Covid oplopen, is ook op te maken uit de aanmeldingen bij C-support. Het sterke vermoeden bestaat dat deze aanmeldingen een klein deel zijn van de nieuwe long Covid gevallen.
Heel af en toe hoor je iets in de Nederlandse media over het ziekteverzuim. Dit is vaak in de context van personeelstekorten. Zo gaf de Gelderlander aan dat de Pompekliniek de roosters niet rond kreeg door een combinatie van griep (wat toen nog niet rond ging), Covid, en long Covid:
Andere gevangenissen kampen ook met een hoog ziekteverzuim en straffen worden om die reden uitgesteld. Uit de VS kwam het bericht dat er veel Coronadoden zijn gevallen onder gevangenen.
Het is bijzonder dat Nederland dit probleem compleet lijkt te negeren, of er in ieder geval niets aan lijkt te willen doen. Uitval van personeel en ziekte bij consumenten kan gewoon niet goed zijn voor de economie. We kunnen niet steeds maar nieuwe werknemers uit het buitenland blijven halen om bestaande werknemers die long Covid krijgen te blijven vervangen.
In het VK wordt bijvoorbeeld duidelijk dat een deel van het personeel niet meer beschikbaar is vanwege langdurige ziekte (rood in de grafiek hieronder). Het aantal mensen waar het om gaat is sinds 2020 sterk toegenomen, en vooral sinds “freedom day” (24 februari 2022).
Ook in de VS is het aantal mensen met een arbeidsbeperking sterk toegenomen. Ook hier zien we een duidelijke stijging sinds 2020. Zelfs al geef je alleen om de economie, dan nog is het beter om in te zetten op preventie tegen Covid.
In de afgelopen week meldde 8,5% van de deelnemers van de infectieradar klachten van een luchtweginfectie. In tegenstelling tot de virusdeeltjes in het riool, is dit percentage niet toegenomen.
Van de deelnemers meldt nu ongeveer 1 op de 50 een positieve Coronatest. Dit percentage lijkt nog wel toe te nemen.
Het Nivel meldt ondertussen dat het aantal longontstekingen bij kinderen toe blijft nemen. Het aantal komt nu ver boven vorige jaren uit. Dit komt overeen met wat er ook in China, de VS, Denemarken en Frankrijk wordt waargenomen.
Sommige Nederlandse virologen spreken van een “inhaalslag”. Zo schrijft het AD in dit stuk het volgende:
Een inhaalslag is echter een onwaarschijnlijke verklaring van wat we hier zien. China, bijvoorbeeld, testte de bevolking op Covid en isoleerde zij die positief testten. Maar ze lieten alle andere virussen gewoon rondgaan. Nederland heeft al sinds maart 2022 geen preventie tegen Covid meer, maar de “inhaalslag” in 2022 was weliswaar hoog, maar niet zo extreem als dit jaar. Een draadje op Twitter en Jessica Wildfire op OkDoomer geven in veel verder detail aan waarom het hier niet lijkt te gaan om een inhaalslag en waarom het belangrijk is ook kinderen te gaan beschermen tegen infecties die via de lucht worden verspreid. Lees ook onze bijdrage over de inhaalslag die geen inhaalslag is.
De discussie over of het hier om een inhaalslag gaat, of juist een gevolg van de herhaalde infecties met het Coronavirus bij kinderen is een belangrijke. De reden is dat de aanpak afhangt van wat de oorzaak is. Is het een inhaalslag, dan wil je even doorzetten (binnen de grenzen van de zorg), waarna je terug bent in het oude patroon van voor de pandemie.
Is het echter een gevolg van Covid, dan wil je juist aan preventie gaan doen. Zelfs al zou het niet zeker zijn dat Covid de oorzaak is, dan nog wil je met de huidige stand van zaken inzetten op preventie (ventilatie, thuisblijven bij klachten, HEPA, FFP2). We hebben namelijk gezien dat andere ziekteverwekkers die zich via de lucht verspreiden ook onderdrukt worden met deze middelen. Mocht uiteindelijk blijken dat het toch een inhaalslag is, dan kun je altijd nog een keer “door de zure appel heen bijten”. Nu is echter het risico veel te hoog om de gok te nemen dat het een inhaalslag betreft.
Bij de ziekenhuisopnames is iets vreemds aan de hand. Terwijl longontstekingen bij kinderen toenemen, de waarden van het riool door het dak gaan, en ook de infectieradar een toename van positieve testen laat zien, lijken de ziekenhuisopnames op een plateau te zijn beland. Hieronder tonen we de ziekenhuisopnames samen met de virusdeeltjes in het riool van corona-lokaal.nl:
Het is onduidelijk wat dit betekent. Misschien kunnen meer mensen thuis worden behandeld met zuurstof. Misschien overlijden mensen voordat ze naar het ziekenhuis gaan. Misschien testen ziekenhuizen minder. Misschien geven minder ziekenhuizen waarden door. Of misschien is er echt een stabiel aantal ziekenhuisopnames en is de huidige variant, ondanks de longontstekingen, minder ziekmakend in de acute fase.
Het aantal opnames met of door Covid fluctueert momenteel rond de 90 en 120. Stichting NICE laat zien dat circa 80% van deze patiënten er niet had gelegen als ze geen Covid hadden gehad.
Er liggen momenteel 616 Nederlanders met een positieve Coronatest op de verpleegafdelingen (ongeveer 80% zou daar niet liggen als ze geen Covid hadden gehad) en 32 op de IC (vermoedelijk liggen die er allemaal door Covid). Dat zijn er beduidend minder dan in 2021 (toen er bijna 900 mensen op de IC lagen).
Sinds het najaar van 2022 gaat er een soep van varianten rond. Een variant die al een tijdje in de gaten werd gehouden (“Pirola”) lijkt het nu over te gaan nemen van alle andere varianten. Deze variant verschilt sterk van alle andere varianten en het vermoeden bestaat dat deze variant tot een nieuwe hoogste waarden van het riool kan gaan leiden, omdat immuniteit van eerdere varianten minder goed beschermt tegen deze Pirola-variant.
De volgende grafiek laat zien dat Pirola (donkergrijs) nu redelijk sterk op komt zetten.
Nu.nl noemt in hun stuk deze variant ook (BA.2.86):
In de laatste zin zit mogelijk een kern van waarheid. Er lijken niet meer mensen door opgenomen te worden in de ziekenhuizen. En het percentage long Covid (van 10% per infectie) lijkt redelijk stabiel voor alle varianten na Delta (al is dit heel moeilijk in te schatten, omdat er weinig getest wordt, en niet gemeten wordt hoeveel mensen last hebben van long Covid). Wel baren de longontstekingen bij kinderen zorgen. Of die komen door BA.2.86 is onduidelijk. Het kan ook het gevolg zijn van herhaalde infecties met het Coronavirus of de combinatie van infecties met verschillende virussen (RS-virus, griep en Covid).
We kunnen niets anders dan het huidige risico ZEER HOOG te noemen. Het aantal virusdeeltjes in het riool heeft bijna de hoogste waarde in de pandemie bereikt, nergens lijkt er nog iets aan preventie te worden gedaan, steeds meer studies wijzen op de schadelijke effecten van herhaalde Covid op de lange termijn gezondheid en in verschillende landen zijn longontstekingen bij kinderen een groot probleem.
Wat kun je zelf doen? Het is van belang te weten dat het Coronavirus (net als het griepvirus) zich door de lucht verplaatst op vochtdeeltjes die door iedereen worden uitgeademd (kleine en grote druppels). Virus zweeft dus niet op zichzelf door de lucht en dit is ook van belang om te weten, want je hoeft dus niet heel erg kleine deeltjes (virusdeeltjes) uit de lucht te halen, maar alleen de vochtdruppeltjes (die een stuk groter zijn).
Nu het winter is, houden we graag onze deuren en ramen dicht en is ventilatie daarom moeilijker. Door het koude weer wordt de luchtvochtigheid ook lager, waardoor vochtdruppeltjes langer blijven hangen. Door de kou is buiten afspreken momenteel ook lastiger. Om de vochtdruppeltjes uit de lucht te halen kun je luchtreinigers met HEPA inzetten. Let daarbij op dat je capaciteit van je reiniger overeenkomt de grootte van de ruimte waarin deze staat (meer reinigers mogen altijd).
Nog beter is het voorkomen dat de uitgeademde vochtdeeltjes in de lucht terecht komen. Dit kan met FFP2/FFP2 mondneusmaskers die (als ze goed aansluiten op het gezicht) ongeveer 94 tot 99% van de vochtdeeltjes vangen. Dit werkt twee kanten op: Je ademt ze minder uit en je ademt ze minder in (vochtdeeltjes van anderen). Door allemaal een mondneusmasker te dragen, ben je daardoor extra beschermd.
Bedenk ook dat vochtdeeltjes in een ruimte kunnen blijven hangen. Als je dus bijvoorbeeld een lift instapt, dan kunnen daar nog vochtdeeltjes hangen van iemand die daarvoor de lift heeft genomen. Denk daarom niet dat je alleen een mondneusmasker nodig hebt als er ook iemand anders aanwezig is.
Dit zijn de twee belangrijkste manieren waarop je jezelf kunt beschermen, zelfs al doet niemand anders iets aan preventie. Je kunt echter ook anderen beschermen. Dit kan door thuis te blijven bij klachten en te testen. Let wel op dat alleen thuisblijven bij klachten niet voldoende gaat zijn. Mensen dragen Covid al over voordat ze klachten krijgen en er zijn aanwijzingen dat een aanzienlijk deel van de infecties zonder klachten verloopt (maar niet zonder gezondheidsschade).
Bij het testen is het van belang er rekening mee te houden dat een negatieve test niet altijd betekent dat je niet besmettelijk bent. Bij een positieve test ben je echter vrijwel altijd besmettelijk en zul je daarom anderen moeten beschermen (thuisblijven, FFP2/FFP3, HEPA, ventileren).