Actueel risico volgens AlleBurgers 16 december
Risico op besmetting en dus Long Covid & invaliditeit is EXTREEM HOOG en nog steeds stijgend. Rioolwaarde 11 december: 4173 → ongeveer 150 duizend besmettingen PER DAG → >15.000 NIEUWE LongCovid gevallen PER DAG, waarvan tenminste 3800 ernstig invaliderend. Vermoedelijk zijn rond de 10% van de Nederlanders besmettelijk! Vanaf medio 2020 continu oversterfte, in week 48 tenminste 442 † → 14,4% van de verwachte sterfgevallen. Veel longontstekingen en kinkhoest bij kinderen! 62 Nederlanders op de IC en 965 op de verpleegafdelingen.
LET OP: Algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond-informatie bij de rubrieken vindt u via de [info] link in de header
Oversterfte Covid19 week 48 [info]
De oversterfte is weer terug op het oude niveau. De kleine groep die de oversterfte graag aan het inzetten van het vaccin koppelt, zal waarschijnlijk teleurgesteld zijn, als zullen ze misschien proberen te beweren dat door de extra aandacht in de kranten aan Covid er momenteel meer belangstelling is voor het vaccin. Het dashboard geeft echter aan dat er niet opeens sprake is van een grote toeloop. Ongeveer 2,5 miljoen van de 4 miljoen beschikbare doses voor de ongeveer 7 miljoen tellende doelgroep zijn ingezet (ongeveer 35% van de griepprikgroep heeft het vaccin dus gehaald).
Met de methode van het CBS komt de oversterfte uit op 442 (14,4%). Wordt het gemiddelde uit de human mortality database gebruikt, dan vinden we een oversterfte van 690 (24,4%) en houden we er rekening mee dat we ook iets van deze pandemie hadden kunnen leren op het gebied van preventie van luchtweginfecties, dan wordt een oversterfte van 779 (28,4%) gevonden. Het verschil tussen de drie maten neemt waarschijnlijk toe in de winter, omdat het CBS rekening houdt met het griepseizoen, terwijl de andere maten (deels) rekening houden met dat we nu weten hoe we het aantal griepdoden kunnen verlagen (maar dit niet doen).
De procentuele oversterfte (ten opzichte van de verwachte sterfte) is hoog. Zelfs onder de CBS-methode wordt een oversterfte van 14,4% gevonden. Het CBS geeft aan dat ze denken dat de oversterfte aan het dalen is, en dat Covid daarmee de Spaanse griep zal volgen, en over verloop van de tijd in de achtergrond zal verdwijnen (zie het stukje hieronder, uit de Volkskrant).
Deze voorspelling is waarschijnlijk op basis van de grafiek van de hele pandemie (hieronder, uit de Volkskrant), want in de grafieken hierboven is nog geen duidelijke daling te zien.
Het is bijzonder om alleen naar de Spaanse griep te kijken, want veel andere infectieziektes zijn niet vanzelf uitgedoofd. Denk hierbij aan HIV, wat alleen verminderde toen preventie werd aangeraden en er medicijnen kwamen, Polio, wat alleen verminderde toen er vaccins kwamen, en de pokken dat eeuwen heeft gewoed tot er vaccins kwamen.
Voor de Spaanse griep, wordt de volgende grafiek gebruikt, met in geel het gedeelte voor de griep, en grijs de periode met en na de griep. Er was een flinke piek na de griep, maar daarna volgt de grafiek voornamelijk het patroon van voor de griep. Het argument lijkt dus dat als de griep voort was blijven woeden, er aanhoudende oversterfte zou moeten zijn geweest. Dit is erg lastig uit 1 grafiek te halen, omdat het erg veel jaren betreft met veel vooruitgang op technologisch en medisch gebied (denk aan de introductie van antibiotica).
Voor Covid lijken we nog niet echt een daling van de sterfte te zien. De grafieken van de totale oversterfte hieronder, geven nog steeds een stijging van de totale oversterfte aan. De curve voor de CBS-methode vlakt misschien een heel klein beetje af, maar als de pandemie voorbij zou zijn, dan zou je een vlakke of juist dalende curve verwachten.
De totale aantallen zijn groot. Er zijn meer dan 55 duizend mensen extra overleden volgens de CBS methode, en rond de 100 duizend of meer volgens de andere twee methoden. Verschillende oorzaken zijn aan te wijzen, maar ze hebben allemaal met de pandemie, en onze respons erop, te maken. Mensen overlijden direct aan Covid, maar recent onderzoek laat zien dat ook in de maanden en jaren na een Corona besmetting er veel mensen extra overlijden. Die doden worden niet geregistreerd als een overlijden aan Covid, maar bijvoorbeeld een overlijden aan een hart- en vaatziekte, of een andere infectie. Op nog langere termijn verwachten we ook een toename aan het overlijden aan dementie door Covid.
Met name de andere infecties beginnen op te vallen in de Nederlandse data, en ook in het buitenland. Zo vindt het Nivel aanzienlijk meer gevallen van longontsteking bij kinderen. Vorige week leken deze aantallen even af te nemen, maar nu nemen ze weer toe.
Kinkhoest vertoonde een hoge piek, maar laat nog steeds waarden zien die veel hoger liggen dan andere jaren. Voorzichtig hoor je nu ook geluiden in de media dat deze extra infecties te maken hebben met herhaalde Corona-infecties bij kinderen, die het immuunsysteem mogelijk zwakker kunnen hebben gemaakt. Dit effect van een SARS-infectie was reeds bekend uit de SARS-1 pandemie, waarbij overlevers 18 jaar na 1 enkele infectie met het SARS-1 virus nog steeds verstoringen hebben in hun immuunsysteem.
Meer informatie over de sterfte, oversterfte en nameldingen is te vinden in het draadje van low Covid kano, ook hieronder weergegeven.
Virusdeeltjes in rioolwater [info]
Het rioolwater blijft alle records breken. Er beginnen langzaam wat geluiden te ontstaan over dat je misschien toch niet je Coronabesmetting naar de kerstborrel mee moet gaan nemen. Helaas spreken die berichten alleen over thuisblijven bij klachten. Dat helpt natuurlijk, maar helaas wordt steeds vergeten (of weggelaten) dat het Coronavirus vaak asymptomatisch of pre symptomatisch wordt overgedragen.
Ga er momenteel maar vanuit dat tenminste 10% van de mensen momenteel besmet is met het Coronavirus. Het ONS testte regelmatig een steekproef van symptomatisch en asymptomatisch mensen en vond dat tijdens pieken ongeveer 8% positief testte (zie hierboven). We zitten nu in een hogere piek dan alle voorgaande pieken, dus 10% is best een mogelijkheid.
De volgende grafiek van Corona-lokaal.nl laat zien dat er heel veel virusdeeltjes in het riool worden gevonden. Op 11 december werden er 4173 virusdeeltjes per 100 duizend inwoners gevonden. Eerdere pieken stopten op ongeveer 2000 tot 2500 deeltjes, dus er gaat echt extreem veel virus rond.
Tegelijk lijken mensen zich geen zorgen meer te maken, en moet er gewaarschuwd worden dat Covid nog steeds gevaarlijk is. Daarbij worden meestal de “kwetsbaren” genoemd (mensen met een immuunstoornis, kanker, een hartaandoening, een neurologische aandoening, en mensen op leeftijd worden hier doorgaans mee bedoeld).
Helaas is echter iedereen kwetsbaar voor het Coronavirus. Jongeren overlijden minder vaak acuut aan een infectie, maar lopen een hoge kans op long Covid. Recent kwam het Canadese CBS met onderstaande gegevens. Die laten ook zien dat het idee dat herhaalde infecties voor immuniteit en daarmee bescherming biedt tegen long Covid wensdenken is.
Het is met name Bonten, voormalig lid van het OMT die “niet-kwetsbaren” gerust lijkt proberen te stellen met het idee dat als je al een paar infecties hebt doorgemaakt zonder aanhoudende klachten, dat je dan steeds veiliger zou moeten zijn voor long Covid (zie hieronder). Het Canadese onderzoek laat dus zien dat na 1 infectie ongeveer 15% long Covid heeft, na twee infecties ongeveer 30% en na drie infecties ongeveer 40%. Nu kun je woordspelletjes gaan doen door te zeggen dat de toename van 30% naar 40% (een toename van 10%-punt) kleiner is dan van nul naar een infectie (15%-punt). Maar dit kan ervoor zorgen dat “niet-kwetsbaren” onterecht denken dat ze Covid kunnen negeren.
Ondertussen nemen de problemen op de arbeidsmarkt toe. Zo kunnen scholen niet genoeg docenten vinden. Een deel zal zijn uitgestroomd met long Covid, een deel zal iets anders gaan doen, omdat het risico te hoog werd, en velen zullen tijdelijk met ziekteverzuim zijn (door Covid, of andere luchtweginfecties). Naast dat lesuitval niet bevorderlijk is voor het leren van kinderen, komen ouders in de problemen met hun werk doordat hun kinderopvang wegvalt. Ooit zal de conclusie moeten gaan zijn dat de ventilatie op scholen verbeteren beter zal zijn.
Op basis van de rioolwaarden kunnen we een schatting maken van de toenamen van long Covid door eerst de waarden om te zetten naar geschatte besmettingen. Volgens de methode van Datagraver zijn ongeveer 150 duizend Nederlanders op 11 december besmet met het Coronavirus. Gaan we uit van de 10 tot 15% uit het Canadese onderzoek, dan betekent dit tussen de 15 duizend en 22 duizend nieuwe gevallen van long Covid.
Het Amerikaanse CDC schat dat ongeveer 25% van deze long Covid ernstig is (dus uitval uit het werk en onderwijs). Op die ene dag hebben we dus tussen de 3800 en 5600 mensen buitenspel gezet met long Covid. En dat doen we op het moment bijna elke dag.
Infectieradar [info]
Onder de deelnemers aan de infectieradar heeft momenteel 10,3% klachten die wijzen op een luchtweginfectie.
Niet alles hiervan is Covid, maar het Nivel laat zien dat Covid wel een groot deel van de klachten veroorzaakt.
Er wordt een klein aantal monsters onderzocht, dus de aantallen zijn niet heel erg precies, maar het lijkt erop dat Covid dominant is onder de metingen bij een griepachtig ziektebeeld.
Griep komt momenteel voor, maar als iemand zegt dat hij “griep” heeft, dan is het waarschijnlijker dat hij of zij Covid heeft. Helaas heeft Covid veel meer lange termijn gevolgen voor de gezondheid dan griep. Eerder werd al bekend dat Mazelen het immuunsysteem kan ontregelen, dat EBV voor MS kan zorgen en dat HPV kanker kan veroorzaken. De “brain fog” die bij Covid wordt waargenomen, was al bekend van HIV. We moeten af van het idee dat virusinfecties geen kwaad kunnen en al helemaal van het idee af dat virusinfecties goed zouden zijn voor je immuunsysteem!
Van de deelnemers van de infectieradar test momenteel 3,1% positief. Op basis van ONS data (zie hierboven) is het veel waarschijnlijker dat ongeveer 10% van de Nederlanders momenteel Covid doormaakt. En let op: Lang niet iedereen die Covid bij zich draagt of besmettelijk is, hoest, snottert of niest. Ga er vanuit dat iedereen momenteel besmettelijk kan zijn en zorg voor preventie (testen, HEPA, ventilatie, FFP2).
Ziekenhuisopnames [info]
Waarom horen we nog weinig van onze minister van volksgezondheid over deze record aantallen besmettingen? Dat is omdat de minister, vanuit zijn vorige rol, alleen kijkt naar de bezetting van de ziekenhuizen. Daar beginnen ze ondertussen wel nerveus te worden, maar op met name de IC is er nog capaciteit (stel je voor dat we de verkeersregels aan zouden passen op de capaciteit op de IC).
De aantallen opnames zijn afgelopen week toegenomen (166 opnames op 15 december, bijvoorbeeld), kunnen we op Corona-lokaal.nl zien (screenshot hieronder). We lijken dus beter in het mensen uit het ziekenhuis te houden (of laten mensen minder toe), of we registreren steeds minder opnames met of door Covid (ongeveer 80% zou er zonder de Covid niet liggen, maar Covid bij je gebroken been bevordert het herstel ook niet).
Ziekenhuisbezetting [info]
Er gaan momenteel meer mensen het ziekenhuis in met Covid dan er weggaan (wat niet vreemd is met zoveel virusdeeltjes in het riool). Bij de laatste meting lagen er 62 mensen op de IC (door Covid) en 965 op de verpleegafdeling (door en met Covid, maar het is nooit goed om met Covid in het ziekenhuis te liggen als je het kunt voorkomen). Dit is een stuk lager dan in 2021, maar we weten nu dat mensen die in het ziekenhuis terecht komen met Covid, een aanzienlijke kans hebben op het ontwikkelen van long Covid en op eerder overlijden in de maanden na de opname.
Variants of Concern (VOC) [info]
Een mogelijke oorzaak voor het nieuwe record in het riool is de opkomst van de JN.1 variant (een afstammeling van BA.2.86). Deze variant heeft erg veel mutaties ten opzichte van de XBB-varianten die tot dan toe dominant waren. De JN.1 variant trekt zich hierdoor weinig aan van immuniteit uit een eerdere infectie (waar de meeste Nederlanders het van moeten hebben, want maar 2.5 miljoen Nederlanders hebben de booster gehaald) en immuniteit van de booster. Je kunt dus niet meer alleen op het vaccin vertrouwen (dat was toch al niet verstandig sinds eind 2021) en zult aan de slag moeten met HEPA, testen, ventileren en FFP2 om zonder infectie deze golf door te komen.
Helaas lijken veel Nederlanders de moed te hebben opgegeven en accepteren ze nu infectie na infectie. Vermoedelijk is dit omdat de overheid onvoldoende communiceert dat long Covid nog steeds een aanzienlijk risico is (zie de opmerking van Bonten hierboven) en doordat het nog steeds niet uitgelegd wordt dat kleine druppels een belangrijke rol spelen in de verspreiding van Covid (buiten of bij goede ventilatie kan afstand houden het risico op besmetting verlagen, maar in slecht geventileerde binnenruimtes heb je FFP2/HEPA nodig).
Sommige berichten in de media geven wel wat informatie, maar zouden veel duidelijker moeten zijn over dat:
- Covid ook asymptomatisch verspreidt
- Covid zich via aerosolen verspreidt
- Covid ook bij “niet-kwetsbare” vervelende langdurige klachten kan veroorzaken, en je vatbaarder kan maken voor andere infectie en orgaanproblemen (zoals hart- en vaatziekten)
Weet je dit, dan weet je dat niezen in de elleboog en thuisblijven bij klachten wel wat zal helpen, maar niet afdoende is. En je weet dan ook dat je bij een positieve test of klachten bij iedereen weg moet blijven en niet alleen de mensen waarvan je zelf denkt dat ze kwetsbaar zijn (je kunt “kwetsbaar” vaak niet aan de buitenkant zien, zoals bij een immuunstoornis).
Conclusie: actueel risico
Het zal lastig zijn om een infectie te vermijden met de hoeveelheid Covid die er momenteel rond gaat. We hebben het weer uit de hand laten lopen in Nederland. Voor de zoveelste keer. Na deze golf moeten we echt werk gaan maken van preventie.
Nederlanders proberen gezond te eten, te sporten, te stoppen met roken en minder te drinken. Maar ze doen helemaal niets om een infectie met het Coronavirus te voorkomen, terwijl nu duidelijk is dat herhaalde infecties een extra gezondheidsrisico betekent: Meer hart- en vaatziekten, meer neurologische aandoeningen, meer auto-immuunziektes, meer andere luchtweginfecties, meer diabetes, en meer overlijden.
Deze tegenstelling komt misschien omdat mensen denken dat infecties niet te voorkomen zijn. Die houding is niet helemaal vreemd, want de overheid gebruikt nog steeds het griep-draaiboek, terwijl het eigenlijk het TB-draaiboek zou moeten gebruiken (verspreiding door middel van aerosolen). Mensen wassen hun handen, halen het vaccin, niezen in hun elleboog, houden afstand en worden alsnog ziek. Dan krijg je het idee dat je niets kunt doen tegen een besmetting.
Mogelijk probeert de overheid sectoren als de horeca, de evenementensector, en de reissector, te beschermen die liever niet zien dat mensen wegblijven vanwege angst voor langdurige gevolgen door Covid. Maar op termijn is de huidige aanpak niet houdbaar, ook niet voor deze sectoren.
Zieke Nederlanders kunnen minder werken, hebben daardoor minder te besteden, en zullen al eerste hun uitgaven op dit vlak beperken (het zijn geen primaire levensbehoeften). Ook zal het een probleem blijven om personeel te vinden en te behouden (als long Covid een risico blijft). Ventilatiesystemen en HEPA-luchtfilters kosten geldt, maar zullen nodig zijn om de sectoren op lange termijn open te houden. De sectoren kunnen hopen dat Covid net als de Spaanse griep uitdooft, maar het lijkt niet verstandig hier vanuit te gaan gegeven het Canadese onderzoek naar long Covid, wat laat zien dat de groep met long Covid toeneemt bij meer infecties.
Mensen vrezen lockdowns, maar die zijn vooral nodig als we alles uit de hand laten lopen. Zet in op een set van preventieve maatregelen en zorg ervoor dat het virusniveau in de bevolking omlaag gaat, en laag blijft:
- Testen en isoleren bij een positieve test. Dit zal beter gaan als de testen betrouwbaarder worden, makkelijker en goedkoper. Bij een laag virusniveau hoeven maar weinig mensen te isoleren en blijft de schade voor de economie beperkt.
- FFP2/FFP3 mondkapjes, met name in de zorg en het OV. In het OV zitten mensen dicht op elkaar. Daar kunnen HEPA-filters ingezet worden, maar dit zal niet afdoende zijn door beperkte afstand tussen mensen. Ook in de zorg wil je mondkapjes gebruiken vanwege verhoogde kwetsbaarheid bij patiënten. Mondkapjes moeten sociaal geaccepteerd worden en gezien worden als een vorm van beleefdheid (je wil de ander niet ziek maken).
- HEPA-luchtfilters. Een andere manier om virusdeeltjes uit de lucht te filteren is het gebruik van HEPA-luchtfilters. Dit is een relatief goedkope oplossing en kan ingezet worden wanneer de stookkosten oplopen bij het ventileren.
- Ventilatie. Er is minder virusoverdracht bij goede ventilatie. Een combinatie van goede ventilatie en afstand houden, verlaagt de kans op besmetting aanzienlijk.
- Vaccins en neussprays. De huidige vaccins beschermen met name tegen ernstige ziekte, maar lijken ook de kans op long Covid te verlagen. Doordat we het virus rond laten gaan, muteert het teveel om het bij te kunnen houden met vaccins. Er treedt ook een effect op dat het immuunsysteem blijft denken aan het oude vaccin of infectie (“immune imprinting”). Een neusspray die verder niet schadelijk is, maar wel tegen infectie beschermt, kan helpen het aantal infecties omlaag te brengen.
Veel van deze maatregelen helpen de lucht schoon te houden, wat ook goed is tegen luchtvervuiling door verkeer, bosbranden, woestijnzand, de industrie en de luchtvaart.