Actueel risico volgens AlleBurgers 13 januari 2024
Het risico op besmetting en dus Long Covid & invaliditeit is HOOG maar niet meer zo extreem als enkele weken geleden. Rioolwaarde 08-01: 1017, bijna twee keer zo hoog als het moment dat 3G (de QR-code) werd ingevoerd → 36 duizend besmettingen PER DAG → tenminste 3.600 nieuwe LongCovid gevallen PER DAG, waarvan 9 duizend ernstig invaliderend. Het RIVM rommelt met de schatting van de oversterfte, maar het CBS levert nog voorspellingen. Voor week 52 vinden we een oversterfte van 120 (3,6%) volgens de cijfers van het CBS. De totale oversterfte volgens het CBS is meer dan 57 duizend. Er liggen nog 552 Nederlanders ‘vanwege’ (ongeveer 80%) of ‘met’ (ongeveer 20%) Covid op de verpleegafdelingen en 35 op de IC. Wacht nog even met naar de tandarts gaan, want de scholen zijn weer begonnen.
In het onderstaande gaan we in op de cijfers voor deze week. Algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond-informatie bij de rubrieken vindt u via de [info] link in de header
Oversterfte Covid19 week 51 [info]
De gemelde sterfte in week 52 was 3411. De oversterfte op basis van de voorspelling van het CBS daalt daarmee tot 120 (3,6%). De afwijking met de oversterfte op basis van de human mortality database is deze week groot. De oversterfte stijgt tot 463 als de gemiddelde sterfte wordt genomen, en 569 als de sterfte in het laagste kwartiel wordt genomen.
De voorspelde sterfte van het CBS was vermoedelijk al te laag, maar het RIVM maakt het helemaal bont als het gaat om schattingen van de verwachte sterfte door de jaren van de pandemie mee te nemen in de verwachte sterfte (zie ook ons vorige weekbericht). In feite wordt de sterfte van Covid hiermee genormaliseerd: Iets waar we mee moeten leven (of eigenlijk: sterven). Het zal de uitgaven aan de AOW drukken, maar daartegenover zullen de kosten van long Covid staan, en die zijn enorm.
Hulp bij het aankaarten van deze normalisatie van Covid-doden komt uit een onverwachte hoek: Ook zij die denken dat alle sterfte te wijten is aan het vaccin, zijn niet blij met de nieuwe berekeningen van het CBS (zie bijvoorbeeld dit bericht van Maurice de Hond). De volgende vaccinatieronde zal naar verwachting niet eerder plaatsvinden dan in het najaar van 2024. Tot die tijd is extra aandacht voor het wegpoetsen van de oversterfte welkom. Ooit zal ook bij deze groep duidelijk moeten gaan worden dat de vaccins niet de oorzaak kunnen zijn (al was het omdat er maar weinig Nederlanders de booster konden krijgen, of hebben genomen).
De totale oversterfte stijgt door naar ongeveer 57 duizend (CBS schatting), 100 duizend (gemiddelde 2010-2019) of 123 duizend (laagste kwartiel 2010-2019).
Vanuit wat bekend is over het risico op hart- en vaatziekten, neurologische aandoeningen, diabetes en auto-immuunziektes na Covid en een vermoedelijk hogere vatbaarheid voor andere infectieziektes na Covid, zal de oversterfte in 2024 door blijven stijgen en zal de tijd tot het laatste vaccin steeds verder achter ons komen te liggen (Maurice geeft bijvoorbeeld zelf aan geen booster meer gehad te hebben sinds 2021, en zal al zijn bescherming moeten halen uit hopelijk milde tussentijdse infecties. Dat is best een gok voor een man van 76, vooral omdat er duidelijke aanwijzingen zijn dat herhaalde Covid het risico om te overlijden, verhoogt).
Meer informatie over de sterfte en oversterfte is te vinden in het draadje van Low Covid Kano op Twitter/X, hieronder weergegeven.
Virusdeeltjes in rioolwater [info]
Vier weken geleden werd bekend dat Kuipers de opdracht had gegeven te stoppen met het RIVM dashboard. In datzelfde bericht werd ook aangegeven dat er minder metingen zouden worden uitgevoerd in het rioolwater. In data op corona-lokaal.nl is dit nog niet meteen zichtbaar. Inmiddels heeft Kuipers aangegeven per direct te vertrekken (en is nog wat schimmig over wat hij gaat doen – iets in het buitenland), dus het is even afwachten wat zijn opvolger op dit vlak zal gaan doen.
Op het dashboard van het RIVM en op corona-lokaal.nl is te zien dat het aantal virusdeeltjes in het riool sterk aan het dalen is (zie ook onderstaande grafiek van corona-lokaal.nl). Het niveau is nog steeds hoger dan toen er 3G (de QR-code) ingesteld werd na het Dansen met Jansen debacle. Roel Griffioen becijferde op Mastodon dat waarschijnlijk 45% van de Nederlandse bevolking Covid heeft doorgemaakt in de afgelopen golf (cumulatief aantal virusdeeltjes in deze golf maal 36 van DataGraver). Als je dus niets doet aan preventie, lijkt dit ongeveer het aantal besmettingen dat nodig is om onder de huidige omstandigheden een periode van tijdelijke immuniteit in de bevolking te bereiken. Het is onduidelijk hoe lang deze immuniteit aan zal houden. Dit hangt af van hoe sterk het virus muteert, hoe sterk de immuunrespons was, en hoe snel deze weer daalt (en de overgebleven 55% wordt ook steeds vatbaarder).
Sommigen gebruiken de enorme daling als argument dat “maatregelen” niet nodig zijn, want elke golf zal uit zichzelf eindigen. Dat klopt waarschijnlijk, maar de vraag is wel tegen welke kosten je elke golf laat uitrazen. De oversterfte blijft aanhouden. En je krijgt bij elke golf extra gevallen van long Covid. Ga je uit van 7 tot 8 miljoen besmettingen in deze golf, en van 10% long Covid per infectie, dan zou dit betekenen dat deze golf tot 700 tot 800 duizend extra gevallen van long Covid heeft geleid. Dit kan variëren tussen niet meer kunnen werken of studeren door extreme vermoeidheid en verlies van reuk. Het CDC heeft becijferd dat ongeveer een kwart van de long Covid dusdanig ernstig is dat het het dagelijks leven ernstig verstoort. Deze ene golf kan dus geleid hebben tussen ongeveer 200 duizend Nederlanders die minder of niet meer aan het sociale leven deel kunnen nemen.
Ondertussen zie je in de media helemaal niets meer over Covid. Het is alsof het woord niet meer gebruikt mag worden. Zo schrijft RTL Nieuws over de grote zorgen om langdurig ziekteverzuim zonder maar 1 keer het woord Covid of long Covid te noemen. Op een of andere manier wordt aangenomen dat long Covid niet bestaat in Nederland en dat alle langdurige verzuim komt door burnout en stress. De enige plek waar je nog iets hoort over Covid is op sociale media, zoals bijvoorbeeld in dit TikTok filmpje. We kunnen nu al voorspellen dat dit langdurige verzuim alleen maar zal toenemen. Het probleem zal niet verdwijnen door het te blijven negeren.
Infectieradar [info]
De daling van het aantal virusdeeltjes in het rioolwater gaat samen met een daling van het percentage deelnemers van de infectieradar dat luchtwegklachten rapporteert, wat nu gedaald is tot 8,7%.
Ook het aandeel van de deelnemers met een positieve test is gedaald tot 2%. Dit is lager dan de 3,1% die het Britse ONS rapporteert. Zij voeren een steekproef uit, waarbij het niet uitmaakt of iemand klachten heeft of niet, wat mogelijk het verschil kan verklaren.
Als je uitgaat van de 3,1% van het ONS, dan kun je bepalen hoe riskant een bijeenkomst is met een bepaald aantal deelnemers. De grafiek hieronder laat zien dan met 20 deelnemers je op ongeveer 50% kans hebt dat er een persoon met Covid rondloopt (je neemt aan dat niemand meer test en dat ernstige ziekte zodat ze thuisblijven, weinig voorkomt). Bij meer dan 60 deelnemers is het vrijwel zeker dat iemand Covid heeft (de kans dat niemand Covid heeft is bijna nul).
Tot ongeveer deze week was het waarschijnlijker dat iemand Covid had wanneer hij/zij zei dat hij/zij “griep” had. De griep komt echter opzetten, als we kijken naar de cijfers van het Nivel. Merk op dat mensen de griep en Covid tegelijk door kunnen maken. En dat zal niet altijd even goed uitpakken.
Ziekenhuisopnames [info]
Met de daling van het aantal virusdeeltjes in het riool en het percentage deelnemers van de infectieradar met luchtwegklachten, daalt ook het aantal mensen dat opgenomen wordt in het ziekenhuis met/door Covid. Onderstaande grafiek is overgenomen van corona-lokaal.nl. Op de top van de piek (19 december) werden 187 opnames geregistreerd. Op 12 januari is dit gedaald to 67 opnames. NICE zal helaas stoppen met de rapportages van het aandeel met/door Covid, maar gedurende het afgelopen jaar is het aandeel “door” (hoofdoorzaak of secundaire opnamereden) steeds rond de 80% geweest.
Ziekenhuisbezetting [info]
Veel patiënten verlaten het ziekenhuis ook weer (onbekend of levend is of niet), want met de daling van het aantal opnames daalt ook het aantal patiënten op de verpleegafdelingen (het aantal op de IC is relatief constant). In totaal liggen er nu 552 patiënten door/met Covid op de verpleegafdelingen en 35 op de IC.
De lage Nederlandse ziekenhuis bezetting voor Covid steekt af tegen de problemen die worden gezien in het buitenland. Spanje voerde bijvoorbeeld opnieuw mondkapjes in de zorg in, vanwege de hoge druk op de ziekenhuizen. Ook Italië worstelt met het hoge aantal luchtweginfecties. Het is onduidelijk hoe het verschil met nabij gelegen landen zo groot kan zijn.
Variants of Concern (VOC) [info]
Er is nog een klein restje XBB-varianten over, maar het merendeel van de infecties zijn nu het gevolg van JN.1 en BA.2.86. Deze laatste twee varianten hebben meer dan 30 mutaties in de spike proteïne, zoals Eric Topol hier uitlegt. Hij vergelijkt de genetische sprong van JN.1/BA.2.86 met die tussen Delta en Omicron, vanwege het grote aantal mutaties. Het gevolg is dat eerdere immuniteit weinig beschermt tegen infecties, en dat heeft tot de golf rond de kerst in Nederland geleid, en leidt nu tot de golf van infecties in de VS. Topol geeft ook aan dat hij verwacht dat deze golf tot veel meer long Covid gaat leiden, een zorg die wij met hem delen.
Conclusie: actueel risico
Het huidige risico is nog steeds HOOG, maar niet meer zo extreem als een paar weken geleden. De kans dat je iemand met Covid tegenkomt op een feestje van 20 personen is momenteel ongeveer 50%. Er zijn geen aanwijzingen dat de kans op long Covid gedaald is (per infectie – het risico op long Covid lijkt tegelijk te stapelen met het aantal infecties). Stel dat je ongeveer 50% kans hebt om besmet te raken door de besmette persoon, dan geeft dat ene feestje je een gecombineerde kans van ongeveer 2,5% op long Covid en 0,6% op ernstige Covid. Deze kans kan worden verkleind door eerst iedereen te testen, het gebruik van HEPA filters, ventileren. Nog beter is het feestje uit te stellen tot in de lente of zomer, wanneer je elkaar buiten kunt ontmoeten, en minder mensen uit te nodigen.
Als bovendien iedereen zijn of haar best zou doen om infecties te vermijden (bijvoorbeeld door FFP2 te dragen waar deze makkelijk gedragen kan worden, zoals het OV, de zorg en winkels en thuis te blijven bij klachten) dan maken we het voor iedereen veiliger. Regeringen en media proberen ons te vertellen dat de pandemie een individueel probleem is geworden (je mag zelf kiezen hoeveel risico je wil nemen). Het is echter een collectief probleem: Als iedereen zijn of haar steentje bijdraagt, wordt het beter voor iedereen.