Actueel risico volgens AlleBurgers 25 februari 2024
Risico op besmetting en dus Long Covid en invaliditeit is MATIG. Rioolwaarde 17-2: 214 → ongeveer 7,5 miljoen besmet in deze golf → op termijn ~750 duizend nieuwe of verergerde Long Covid voor deze ene golf, waarvan 187 duizend ernstig invaliderend. Ca. 1,6% besmettelijk (ONS data). Vanaf medio 2020 continu oversterfte, in week 6 tenminste 296 † → 8,5% van verwachte sterfgevallen. Ziekenhuisopnames en ziekenhuisbezetting dalen. Nog 8 personen op de IC en 177 op de verpleegafdelingen. Variant JN.1 is al 2 maanden dominant.
LET OP: Algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond-informatie bij de rubrieken vindt u via de [info] link in headers
Oversterfte Covid19, 2024 week 6 [info]
De oversterfte houdt ook in week 6 van 2024 aan. Wanneer de methode van het CBS wordt toegepast, wordt een oversterfte van 296 gevonden. Als de gemiddelde sterfte uit de human mortality database wordt gebruikt uit de 10 jaren voor de pandemie, dan komt de oversterfte uit op 565. Met het laagste kwartiel uit diezelfde database (aannemende dat griep ingeperkt wordt met onder meer FFP2/FFP3 mondkapjes), wordt een oversterfte van 768 verkregen.
Omgezet naar percentages is de oversterfte 8,5% volgens de CBS methode, 17,7% volgens het gemiddelde in de tien jaar voor de pandemie en 26,1% op basis van het laagste kwartiel. De oversterftegrafiek laat niet meer de hoge pieken zien uit 2020 en 2021, wat lijkt aan te geven dat infecties verder uitgespreid zijn in de tijd, en het overlijden na de infectie ook (mensen overlijden minder in de acute fase – twee weken na de infectie).
Waarom vindt Nederland dit acceptabel? Deels zal dit zijn omdat mensen niet bekend zijn met de oversterfte. Het RIVM heeft het bijhouden van het oversterfte van het CBS overgenomen in 2024 en gebruikt daarbij een andere methode om de verwachte sterfte te bepalen, waarbij ook de sterfte tijdens de pandemie wordt gebruikt. Daarbij worden de pieken uit de data gehaald, maar dat neemt de aanhoudende oversterfte tijdens de dalen niet weg. De oversterfte tussen die pieken door wordt daarmee normaal gemaakt. Het effect hiervan kun je zien in de grafiek van het RIVM, hieronder getoond, waarbij de blauwe band (verwachte sterfte) elk jaar hoger komt te liggen (een deel kan verklaard worden uit het ouder worden van de bevolking en bevolkingsgroei door met name arbeidsimmigratie, maar niet alles).
Een tweede reden is dat de Nederlandse bevolking, inclusief politici lijken te gissen naar de oorzaak van de oversterfte. Recent tijdens het debat over de oversterfte werden een reeks vermoedelijke oorzaken benoemd, waaronder luchtvervuiling, druk op de zorg en het vaccin, maar het leek bij niemand op te komen dat aanhoudende Coronabesmettingen waarschijnlijk een veel grotere rol spelen. Bijzonder was dat ook de als eerste sprekende actuaris deze oorzaak niet noemde. Haar collega’s in Australië hadden namelijk een uitgebreide analyse op de Australische oversterfte uitgevoerd en kwamen tot de volgende conclusie:
De twee belangrijkste oorzaken zijn dus Covid. Ook gaven ze aan dat het vaccin, wat door meerdere politici werd benoemd, vrijwel geen rol speelt (zie de tekst hieronder). Zouden ze in Australië een ander virus hebben dan in Nederland?
Het CBS kwam ook met een nieuwe analyse waarin de kans op overlijden werd opgesplitst naar vaccinatiestatus. Voor zij die geen langdurige zorg gebruiken (vaak benoemd als “gezonde Nederlanders”) ziet de grafiek er als volgt uit:
De lichtgroene lijn geeft de sterfte (per 100 duizend inwoners) aan voor zij die geen vaccin hadden genomen, en de blauwe lijn voor zij die tenminste een dosis van het vaccin hadden ontvangen. Deze grafiek bevestigt die uit bijvoorbeeld het VK, waarin ook te zien is dat het vaccin tegen sterfte door Covid-19 beschermt.
Bij de sterfte aan niet-Covid (alle andere doodsoorzaken) wordt ook een hogere sterfte gevonden voor niet-gevaccineerden (groene lijn, hieronder, zie ook de Britse data). De extra onzekerheid in het begin van de curve geeft waarschijnlijk aan dat er op dat moment nog niet veel Nederlanders gevaccineerd waren (waardoor de observaties op minder data gebaseerd zijn en schattingen minder betrouwbaar worden). De gevaccineerden lijken dus ook niet aan andere aandoeningen (plotselinge hart dood of turbo kankers worden vaak genoemd in anti-vaccinatie kringen).
De vraag is: Als politici deze grafieken onder ogen krijgen, kunnen ze dan misschien gaan accepteren dat Covid de waarschijnlijke oorzaak voor de aanhoudende oversterfte is?
De aanhoudende oversterfte zorgt ervoor dat de totale oversterfte toe blijft nemen, getoond in onderstaande grafiek. Volgens de meest conservatieve methode (die van het CBS) komt deze op bijna 60 duizend uit. De methode op basis van het laagste kwartiel vindt meer dan het dubbele.
Het draadje van low Covid Kano op Twitter/X geeft aanvullende informatie over de oversterfte en wordt hieronder getoond.
Virusdeeltjes in rioolwater [info]
Na de enorme golf aan besmettingen in december 2023 is het aantal virusdeeltjes in het riool nog steeds relatief laag. Het lijkt erop dat er voldoende tijdelijke immuniteit is op het moment, want carnaval lijkt niet voor de gebruikelijke piek aan Coronabesmettingen te hebben gezorgd. De grafiek hieronder maakt gebruik van de gegevens van Corona-lokaal.nl.
Op basis van deze rioolwaardes kan met de methode van Datagraver worden geschat hoeveel Coronabesmettingen Nederlanders gemiddeld hebben gehad. Dat zijn er bijna 2 per Nederlander:
Ook kan geschat worden welk aandeel van de Nederlanders in de afgelopen piek Covid hebben doorgemaakt. Dit is ongeveer 42%:
Die twee infecties per Nederlander is een gemiddelde. Sommigen zitten al aan hun vierde infectie, zoals deze Reddit gebruiker:
Net als de anderen op dit Reddit forum worden de infecties niet “milder”. In tegenstelling tot in Nederland, lijken bewoners van de VS zich wel te realiseren dat hun vervolgklachten het gevolg zijn van hun Coronabesmettingen, zoals bovenstaande gebruiker, die paniekaanvallen en hartkloppingen begon te krijgen na de derde Coronabesmetting.
Dat herhaalde Coronabesmettingen tot extra gezondheidsklachten leiden was al bekend uit een Nature artikel uit 2022. Onderstaande grafiek komt uit dit artikel en laat zien hoe vaak gezondheidsgevolgen vaker voorkomen na een herinfectie ten opzichte van een eerste infectie. In deze afbeelding is ook “mental health” te zien, waar de paniekaanvallen van de Reddit gebruiker onder vallen. De hartkloppingen vallen mogelijk onder “cardiovascular”, die ook vaker voorkomen na een herinfectie.
De bijna 42% van de Nederlanders uit de huidige golf zijn ongeveer 7,5 miljoen mensen. Een conservatieve schatting geeft aan dat ongeveer 10% van deze besmettingen leidt tot aanhoudende gezondheidsklachten. De huidige golf heeft daarmee tot tenminste 750 duizend Nederlanders met nieuwe of verergerde klachten geleid. Het CDC schat dat ongeveer een kwart van deze gevallen ernstige klachten omvat. Dat zijn bijna 187 duizend Nederlanders voor deze ene golf.
Ook hier speelt de vraag: Waarom accepteren Nederlanders dit? Net als bij de oversterfte zal onwetendheid een grote rol spelen. Bijna elk bericht over long Covid in de media begint met dat de pandemie voor het grootste deel van de Nederlanders (ver) in het verleden ligt, zoals bij RTL Nieuws:
Daarnaast worden de aantallen zwaar onderschat. Mogelijk komt dit omdat men alleen aan de zware vorm van long Covid denkt, of dat er alleen aan extreme vermoeidheid wordt gedacht (niet de paniekaanvallen van de Reddit gebruiker hierboven). Het helpt ook niet dat de media de 10 duizenden blijft herhalen die gebaseerd waren op een schatting van het Britse ONS uit begin 2023. Dat gebruik van data uit 2023 past bij het idee dat Covid iets is uit het verleden: Het “milde” Omikron zou geen long Covid meer geven, of ieder geval veel minder. Dat laatste komt misschien door de berichtgeving van het RIVM over hun onderzoek:
De titel klinkt inderdaad alsof er veel te juichen is. De tekst eronder geeft echter aan dat nog steeds 1 op de 10 besmettingen long Covid geven. Ofwel: De situatie was extreem ernstig met Delta en is nu nog steeds ernstig met Omikron.
Kijk je naar recente berichten over long Covid, dan lees je nu vrij regelmatig dat mensen in 2022 Covid hebben doorgemaakt, zoals dit bericht:
En dit bericht:
Het eerste bericht laat ook zien dat er tijd kan zitten tussen de besmetting zelf en long Covid. Dit kan ook een reden zijn dat Nederlanders de link niet leggen tussen hun infectie(s) en de klachten die erna ontstaan. Ook wordt het idee geschetst dat het vooral om vermoeidheid gaat, maar het voorbeeld hierboven van Reddit laat zien dat klachten zoals paniekaanvallen en hartkloppingen ook veroorzaakt kunnen worden door Covid (en bevestigd door het Nature artikel).
Een extra factor lijkt te zijn dat Nederlanders denken dat Covid niet te voorkomen is. Met name besmettingen op school en kinderen die de infectie mee naar huis brengen, lijken moeilijk te voorkomen. Kinderen moeten immers naar school, al was het omdat de ouders naar het werk moeten:
Dit laat ook zien dat het huidige beleid niet houdbaar is. Leraren staan in hoge mate bloot aan het Coronavirus. En dat leidt tot veel long Covid, zoals dit artikel aangeeft:
Eind 2022 was de luchtkwaliteit in scholen nog bedroevend, en de vraag is of hier iets aan veranderd is. Ondertussen vraagt iedereen zich af waar het lerarentekort vandaan komt en hoe het opgelost kan worden (hint: houd op met Covid te negeren).
Infectieradar [info]
Het aandeel Nederlanders bij de infectieradar dat luchtwegklachten rapporteert, is gedaald, maar niet zo stevig als het aantal virusdeeltjes in het riool:
De reden voor het verschil is waarschijnlijk dat er nog veel andere virussen rondgaan, zoals de griep (grijs in de grafiek van het Nivel hieronder):
Ook zijn er nog steeds bijzonder veel gevallen van longontsteking bij kinderen. De blauwe lijn in de grafiek van het Nivel hieronder (2023/24) ligt ver boven die van vorige jaren.
De Nederlandse media blijft nog steeds over een inhaalslag spreken, zoals nu.nl hieronder. De vragen die daarbij niet gesteld worden is: (1) hoeveel jaren zijn er nodig om de infecties in te halen? (is een jaar niet genoeg?), (2) waarom nemen longontstekingen toe in het tweede jaar nadat alle maatregelen zijn opgeheven? (zou het eerste inhaaljaar niet het ergste moeten zijn?).
Waar Nederlanders blijkbaar nog niet aan toe zijn, is om te accepteren dat Covid waarschijnlijk in tenminste een deel van zij die Covid overleefden het immuunsysteem heeft aangetast, zoals deze immunoloog uitlegt:
Gevreesd kan worden dat de gevolgen van Covid op het immuunsysteem erg lang aan kunnen houden. Overlevers van SARS-1 werden 18 jaar na de infectie onderzocht (let op: Ze hadden maar een infectie gehad, niet herhaalde infecties, zoals we nu met Covid toelaten). Bloedonderzoek liet zien dat zelfs na 18 jaar het immuunsysteem was aangedaan (B-cellen, CD4*T, en CD8*T maken deel uit van het immuunsysteem):
Deze week werd ook bekend dat bij mensen die last blijven houden van “brain fog” na hun Coronabesmetting de grens tussen de hersenen en de bloedvaten is aangedaan. Het is nog niet bekend of dit een blijvend probleem is, of dat dit nog hersteld kan worden (en hoe het te herstellen). Hoeveel Nederlanders van “brain fog” last hebben, is onduidelijk. In mei 2023 werd wel gemeld dat opvallend veel Nederlanders naar hun huisarts gingen voor geheugenproblemen. Destijds werd nog gespeculeerd dat de sociale isolatie in 2020 en 2021 een rol speelde (maar ook het virus zelf werd genoemd). Gegeven deze ernstige gevolgen van Covid is het des te vreemder dat Nederlanders herhaalde Coronabesmettingen blijven accepteren (niet alleen Nederlanders).
De infectieradar bepaalt ook het aantal deelnemers dat een positieve test rapporteert. Dat zijn er maar 0.2%:
Dit is waarschijnlijk een onderschatting. Het ONS in het VK test een willekeurige steekproef en komt op ongeveer 1,6% uit tijdens de meest recente meting:
De kans dat je tandarts op het moment van je afspraak besmettelijk is met het Coronavirus is dus relatief klein, maar bij feestjes of bijeenkomsten (klassen?) van ongeveer 40 deelnemers kom je al snel uit op een kans van bijna 50% dat iemand besmettelijk is:
Ziekenhuisopnames [info]
Voor de politiek waren de ziekenhuisopnames de belangrijkste maat om te bepalen of de bevolking tegen het virus beschermd moest worden. De geregistreerde opnames zijn nu gedurende lange tijd laag, wat ook verklaart waarom er geen adviezen worden gegeven over hoe jezelf te beschermen.
Onderstaande grafiek is gebaseerd op de gegevens van Corona-lokaal.nl. Als je alleen naar ziekenhuisopnames kijkt, dan zou je kunnen denken dat het probleem met Covid voorbij is.
Hierboven is reeds uitgelegd dat long Covid een groot probleem is, en alleen maar ernstiger wordt. Daarnaast blijft het probleem met ziekteverzuim en daardoor het tekort aan personeel, waardoor bijvoorbeeld scholen nu overgaan op lesweken van 4 dagen.
Ook de kinderopvang kampt met personeelstekorten:
Op de een of andere manier wordt de link met (long) Covid niet gelegd. Het lijkt een blinde vlek voor Nederlanders.
Ziekenhuisbezetting [info]
Er liggen minder Nederlanders met/door Covid in het ziekenhuis. Momenteel liggen er 8 Nederlanders door Covid op de IC en 177 door of met Covid op de verpleegafdelingen.
Het lijkt erop dat ziekenhuizen met name druk zijn met de griepgolf:
Naast dat griep met dezelfde preventie als voor Covid voorkomen kan worden (FFP2/FFP3, HEPA, ventilatie, thuisblijven bij klachten, handen wassen) lijkt er ook sprake van een indirect gevolg van Covid:
Variants of Concern (VOC) [info]
Onder meer Roel Griffioen op Mastodon geeft aan dat er nog steeds weinig samples worden getest in Nederland. Van de geteste samples zijn de meesten van de JN.1 variant (het grote lichtblauwe gedeelte in de grafiek hieronder):
Ondertussen wordt er op sociale media veel sproken over een mysterieus virus (“everybody is getting sick”):
Wat bij het volk blijkbaar niet bekend is, is dat:
- Covid nog steeds rondgaat
- je niet immuun bent na vaccinatie of eerdere infectie(s)
- een negatieve test onbetrouwbaar is (een positieve test is zo goed als zeker Covid)
- de symptomen lijken te veranderen met elke nieuwe variant
- de huidige variant (JN.1) de immuniteit van eerdere infecties (en vaccinaties) bijzonder goed ontwijkt
- Covid niet “milder” wordt na herhaalde infecties
De oorzaak ligt bij de afbraak van de Volksgezondheid. In het verleden werd geprobeerd infectieziektes zoveel mogelijk te bestrijden, maar bij Covid is de bewuste keuze gemaakt de economie voor te laten gaan op de Volksgezondheid. Het is de eerste keer dat er geprobeerd is groepsimmuniteit te bereiken door middel van infecties, terwijl er in het verleden nog geen enkel virus is uitgeroeid door alleen op infecties te vertrouwen. Toen het vaccin beschikbaar werd, is alles ingezet op het vaccin, en werden andere middelen zoals testen, thuisblijven bij klachten, mondneusmaskers afgeraden (of het werd een eigen keuze, als je werkgever en je omgeving het toeliet).
Ondertussen is de interesse in vaccins voor andere infecties ook afgenomen, waarbij waarschijnlijk een aantal factoren een rol spelen:
- Kinderartsen die op televisie uitspraken dat “gezonde kinderen” geen vaccin nodig hebben
- Een erg agressieve anti-vaccinatie beweging
- De overheid die het vaccin tegen Covid verkocht als de oplossing voor de pandemie, terwijl ook andere vormen van preventie aangehouden hadden moeten worden
De vaccinatiegraad tegen mazelen moet boven de 95% liggen om ervoor te zorgen dat het virus niet rond gaat (en dus mensen beschermd zijn die geen vaccinatie kunnen nemen of bij wie vaccinatie niet werkt – bijvoorbeeld bij een immuunstoornis). Naast dat de vaccinatiegraad gedaald is, speelt waarschijnlijk een ander gevolg van Covid mee in dat mazelen overal weer op komt zetten. Dit zijn de eerder genoemde gevolgen van Covid op het immuunsysteem. Zelfs als dit maar bij een klein deel van de overlevers optreedt en zelfs als het effect klein is, dan nog kan dit ervoor zorgen dat de 95% voor groepsimmuniteit voor mazelen niet meer gehaald gaat worden.
Als mazelen opkomt, dan kan een nieuw probleem ontstaan. Het werd in 2019 namelijk duidelijk dat mazelen zelf ook het immuunsysteem aantast.
Het kan dus zo zijn dat Covid eerst het immuunsysteem aantast, zodat iemand mazelen krijgt, en dat mazelen vervolgens het geheugen voor Covid verwijdert. De persoon zal vervolgens opnieuw Covid kunnen krijgen, alsof het de eerste infectie is. We zijn dan weer terug bij de sterftekans aan het begin van de pandemie (Omikron was alleen maar “milder” dan Delta, maar niet “milder” dan de oorspronkelijke variant).
Conclusie: actueel risico
Het aantal virusdeeltjes in het riool is sterk gedaald, net als het aantal ziekenhuisopnames. De oversterfte houdt nog steeds aan. Er zijn echter tekenen dat het rond laten gaan van Covid ernstige gevolgen kan hebben. Naast dat Covid regelmatig voor restklachten zorgt (waaronder “brain fog”) steken allerlei infectieziektes de kop op, waaronder mazelen. Deze laatste kan de effecten van Covid versterken door het geheugen van het immuunsysteem te wissen.
Daarnaast zijn er ernstige problemen rond de volksgezondheid. Naast dat mensen zijn gaan twijfelen aan het nut van vaccins, zijn mensen ook gaan twijfelen aan het nut van preventieve maatregelen. Door steeds maar over een “inhaalslag” te spreken bij een toename van infecties krijgen mensen het idee dat je niets meer hoeft te doen om infecties te voorkomen (en dat je vooral niets moet doen, want infecties zijn goed). Mondneusmaskers zijn inmiddels dusdanig verketterd dat deze eenvoudige en effectieve maatregel moeilijk door te voeren zal zijn als bijvoorbeeld mazelen een groot probleem begint te worden (mazelen verspreidt zich via kleine druppels is extreem besmettelijk).
Naast dat Nederland nog steeds weinig IC-bedden heeft (maar je wil niet sturen op IC-opnames, omdat het duidelijk is dat je niet gezond van de IC afkomt), heeft alle desinformatie vanuit de overheid (inhaalslagen, mondkapjes die niet nodig zijn, kinderen die geen ziekte verspreiden, dat ziekenhuisopname of sterfte de enige ernstige uitkomt is) ervoor gezorgd dat Nederlanders bij een volgende pandemie (laat staat de huidige) waarschijnlijk minder bereid zijn zichzelf en anderen te beschermen. We hebben dus een groot probleem.