Actueel risico volgens AlleBurgers 27 januari 2024
Het risico op besmetting met SARS-Cov2 is (ten opzichte van de piek in december) momenteel relatief laag (voor een wintermaand). Griep komt echter sterk opzetten en is net zo goed gevaarlijk. Het blijft belangrijk jezelf en anderen te beschermen met FFP2/FFP3, ventilatie, testen, HEPA en drukke binnenruimtes vermijden. Rioolwaarde 20-1: 598, een relatief hoog “dal” → 21 duizend besmettingen OP EEN DAG → >2000 nieuwe of verergerde Long Covid gevallen OP EEN DAG, waarvan >500 ernstig invaliderend. De oversterfte blijft aanhouden als je de achtergrondsterfte tijdens pandemie niet als normaal beschouwt, zoals het RIVM doet. Op basis van het laagste kwartiel stijgt de oversterfte naar circa 23% van de verwachte sterfte. Ziekenhuisopnames en de bezetting van de verpleegafdelingen door of met Covid dalen, maar dit kan een gebrek aan meldingen zijn. JN.1 en BA.2.86 zijn de dominante varianten, maar er lijkt ruimte voor meer besmettingen met deze varianten.
U vindt de algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond informatie bij de rubrieken via de [info] link in de header van elk onderdeel
Oversterfte Covid19, 2024 week 2 [info]
Het CBS heeft de taak van het schatten van de oversterfte terug gegeven aan het RIVM. Helaas heeft het RIVM besloten de sterfte tijdens de pandemie mee te nemen in de schatting van verwachte sterfte. Ze verwijderen daarbij de pieken uit de data, maar houden er geen rekening met dat er gedurende bijna de hele pandemie sprake is van een oversterfte van ongeveer 5 tot 10%. Anders gezegd, het RIVM maakt normaal wat niet normaal is.
Het CBS meldt voor week 2 van 2024 een sterfte van 3585. Als we de methode van het CBS voortzetten en gebruik maken van een correctie voor de bevolkingsgroei, dan vinden we een oversterfte van 124 in de tweede week van 2024 (zie onderstaande grafiek).
Maken we gebruik van het gemiddelde uit de human mortality database tussen 2010 en 2019, dan wordt een oversterfte van 376 gevonden, die aanzienlijk hoger is dan de schatting met de CBS-methode, maar nog steeds een daling laat zien ten opzichte van vorige weken. Wanneer gebruik wordt gemaakt van het laagste kwartiel stijgt de oversterfte ten opzichte van de eerste week van 2024. Dit hangt waarschijnlijk samen met griepdoden uit eerdere jaren ten opzichte van het huidige jaar.
Zij die denken dat de oversterfte te maken heeft met het toedienen van het vaccin en niet het gevolg is van het virus, komen uit op een oversterfte van 290 (zie de grafiek hierboven). Dat is hoger dan de CBS-methode, maar iets lager dan op basis van het gemiddelde. Zij gebruiken ook een bandbreedte die aangeeft dat de huidige oversterfte boven de bandbreedte ligt.
De argumentatie van deze groep is dat Covid de oorzaak niet kan zijn, omdat Covid bijna niet meer op het overlijdenscertificaat verschijnt. De vraag is echter hoe vaak Covid nog herkend wordt als de oorzaak van het overlijden. Uit de medische literatuur is bekend dat Covid de kans op hart- en vaatziekten, diabetes, auto-immuunziektes en neurologische aandoeningen verhoogt. Waarschijnlijk wordt veel sterfte door Covid niet herkend.
Het RIVM werkt met schattingen van de sterfte en een bandbreedte die sterfte tijdens de pandemie als het nieuwe normaal aanneemt. Het is niet vreemd dat zij geen oversterfte vinden in de afgelopen week (zie de grafiek hierboven).
Uitgedrukt in percentages wordt nog steeds een aanzienlijke oversterfte gevonden (zie hierboven). Met de CBS komt deze uit op 3,6%, met de methode op basis van het gemiddelde is de oversterfte 11,7% en volgens het laagste kwartiel is de oversterfte 22,9%.
De totale oversterfte sinds het begin van de pandemie staat weergegeven in de grafiek hieronder. Zelfs met de conservatieve schatting van het CBS zijn er bijna 58 duizend meer Nederlanders overleden dan verwacht. Toch lijkt een groot deel van Nederlanders steeds meer te denken dat onze reactie op het virus overdreven was. Het is afwachten wat de parlementaire enquête gaat brengen, maar uitgaand van hoe de wereld nu omgaat met welk virus dan ook, voorspelt het niet veel goeds.
Geen draadje van Low Covid Kano deze week. Het blijft nog steeds interessant om Low Covid Kano te volgen op X/Twitter.
Virusdeeltjes in rioolwater [info]
Nederland lijkt, na de 10e golf, weer tijdelijk wat immuniteit tegen Covid te hebben ontwikkeld. Gebruikmakend van de data van corona-lokaal.nl, komen we op onderstaande grafiek uit.
Op de website zelf vinden we een waarde van 598 deeltjes per 100 duizend inwoners op de 20e januari. Volgens de methode van DataGraver zijn dit nog steeds 21 duizend besmettingen op die ene dag.
De methode kan ook worden gebruikt om te schatten hoeveel Nederlanders Covid hebben doorgemaakt in de huidige golf. Daarbij nemen we aan dat mensen in deze golf maar een keer een infectie doormaken en dat de golf op 1 oktober is begonnen. Volgens de methode heeft ongeveer 40% van de Nederlanders recent Covid gehad (zie hierboven).
Een van de zieken was de dochter van journalist Maarten Keulemans, die twee weken ziek op bed heeft gelegen. Keulemans berekent vervolgens de economische schade van de twee weken op bed. Deze schade is groot, zoals ook bekend werd uit een analyse uit Duitsland. Daarbij werd gevonden dat Duitsers gemiddelde 20 dagen ziek waren in het afgelopen jaar. Er werd berekend dat de economie daardoor is gekrompen in het afgelopen jaar in plaats van gegroeid.
Niemand lijkt nog rekening te houden met long Covid. Overal in de media wordt long Covid gepresenteerd als iets dat optrad in het verleden, maar nu niet meer. Keulemans gaat er vanuit dat zijn dochter geen langdurige klachten gaat ontwikkelen (terwijl vrouwen een relatief hoog risico hebben). Ook bij Kassa, waar long Covid bij kinderen werd besproken, werd er snel over iets anders gepraat toen iemand begon over preventie. Ondertussen blijft de luchtkwaliteit in scholen zo slecht dat de leerprestaties eronder lijden. Kinderen zullen dus herhaald besmet worden met SARS-Cov2, en elke keer opnieuw met de long Covid loterij mee moeten doen.
Op basis van de rioolwaarden zijn ongeveer 7,1 miljoen Nederlanders besmet met SARS-Cov2 in deze golf. Gaan we uit van de conservatieve schatting van het RIVM van 10% long Covid per Omikron infectie, dan zijn er vermoedelijk 700 duizend Nederlanders bijgekomen met long Covid in deze ene golf. En met carnaval gaan we het misschien weer herhalen. Ook voor hen die reeds long Covid hebben, kan een nieuwe infectie leiden tot meer klachten.
Zoals te lezen is in het onderzoek van het RIVM is niet alle long Covid zo ernstig dat patiënten niet meer mee kunnen doen in het sociale leven (de grafieken maken onderscheid tussen vermoeidheid en ernstige vermoeidheid, cognitieve problemen en ernstige cognitieve problemen, vermoeidheid en ernstige vermoeidheid, en pijn en ernstige pijn; hierboven is de grafiek voor minder ernstige klachten te zien, hieronder de grafiek voor ernstige klachten). Behalve bij pijn, wordt hetzelfde patroon gevonden bij minder ernstige en ernstige klachten: Meer long Covid na Delta (rood) dan na Omikron (blauw), en meer klachten na Omikron dan een negatieve test (groen) of mensen die nog nooit Covid hadden gehad (paars).
De Amerikaanse CDC heeft geschat dat ernstige long Covid optreedt in ongeveer een kwart van de gevallen. Dit betekent dat deze ene golf voor ongeveer 177 duizend nieuwe ernstige long Covid patiënten heeft gezorgd. Vergeleken met het aantal dat vaak in de media wordt genoemd (90 duizend), laat dit zien dat de huidige aanpak van het virus maar rond laten gaan niet houdbaar is. Deze gevolgen komen nog boven op het verhoogde risico op hart- en vaatziekten, diabetes, auto-immuunziektes en neurologische aandoeningen na Covid. Op een of andere manier lijken Nederlanders niet om te kunnen gaan met het feit dat de wereld veranderd is, en stoppen ze liever hun kop in het zand.
Het rioolwater kan ook gebruikt worden om te schatten hoeveel infecties Nederlanders gemiddeld hebben doorgemaakt. We komen hierbij uit op ongeveer 2 infecties (zie de grafiek hierboven). Voor een virus waarvan iedereen denkt dat infectie toch niet te voorkomen is, valt dat nog relatief mee. De meeste infecties zijn opgetreden toen Omikron het overnam van Delta en alle preventie werd beëindigd onder het argument van depressieve jongeren (die nog steeds depressief zijn).
Infectieradar [info]
Het riool geeft aan dat er minder SARS-Cov2 rond gaat dan enkele weken geleden. Het Nivel (grafiek hieronder) geeft echter aan dat de griep nu op komt zetten. Nederlanders hebben dus niets geleerd van de pandemie, want griep bleek erg makkelijk te onderdrukken (veel makkelijker dan Covid).
Ondanks het opzetten van de griep daalt het percentage deelnemers van de infectieradar dat luchtwegklachten meldt.
In overeenstemming met de rioolwaarden daalt het percentage deelnemers dat een positieve Covid test meldt ook snel. De gevonden 0,7% (zie de grafiek hieronder) is mogelijk een onderschatting. Het ONS in het VK voert een willekeurige steekproef uit en vindt daarin (tussen 4 en 10 januari) dat 1,9% van de Engelsen en Schotten de infectie bij zich draagt.
Deze 1,9% kan worden gebruikt om het risico van een bijeenkomst (kantoor, les, feestje) in te schatten. Bij ongeveer 36 deelnemers (een grote schoolklas) is er een 50% kans dat er iemand SARS-Cov2 bij zich draagt (mogelijk zonder het zelf te weten: je bent al besmettelijk voordat je klachten krijgt). De grafiek hieronder gaat alleen over Covid. Zoals in de gegevens van het Nivel hierboven te zien is, is het risico op griep momenteel aanzienlijk.
Het Nivel laat tevens zien dat het aantal longontstekingen bij jongeren nog steeds hoog is en ver boven dat van vorige jaren ligt. Dit patroon past in zijn geheel niet bij het idee van een inhaalslag. Die hadden we vorig jaar (de roze lijn, hieronder) toen alle preventie werd beëindigd.
De huidige aantallen (blauwe lijn, hieronder) passen veel beter bij het idee dan Covid bij tenminste een deel van de overlevers de werking van het immuunsysteem verstoort. Een dergelijke verstoring van het immuunsysteem werd ook gevonden bij een deel van de overlevers van SARS-1. Deze werd zelfs 18 jaar na de pandemie nog steeds gevonden. Zoals we boven zagen hebben Nederlanders gemiddeld 2 infecties gehad. Elke infectie lijkt een nieuwe kans op problemen met het immuunsysteem. Het is geen houdbare strategie om door te gaan met elkaar te infecteren.
Een invloed van Covid op het immuunsysteem lijkt ook terug te vinden in het aantal gevallen van kinkhoest, hieronder getoond. Ook deze aantallen liggen hoger dan voor de pandemie. Voor kinkhoest zien we helemaal geen inhaalslag vorig jaar. Dit bevestigt nog eens dat we moeten voorkomen dat kinderen herhaald Covid doormaken.
Ziekenhuisopnames [info]
Bij de registratie van de ziekenhuiscijfers lijken er problemen te zijn. Gegevens worden te laat gepubliceerd en sommige ziekenhuizen melden geen opnames met of voor Covid meer. Dit is problematisch, omdat Nederland nog steeds stuurt op ziekenhuisopnames (kan de zorg het aan?), ondanks dat we hierboven becijferd hebben dat long Covid een enorm probleem is.
Als we gebruikmaken van de gegevens van corona-lokaal.nl dan verkrijgen we de onderstaande grafiek. Het aantal opnames is sterk gedaald, samen met het aantal deeltjes in het riool en het percentage deelnemers van de infectieradar dat positief test. Bij de laatste meting was er nog steeds sprake van 48 opnames. Vanuit gegevens van NICE weten we dat ongeveer 70 tot 80% van deze opnames niet had plaats gevonden als de patiënt geen Covid had gekregen.
Hiernaast zijn besmettingen in het ziekenhuis een groot probleem. Geschat wordt dan ongeveer 10% van de besmettingen in het ziekenhuis lijdt tot het overlijden van de patiënt. Toch blijft Nederland vast houden aan het idee dat de patiënt net zo goed buiten het ziekenhuis Covid op kan lopen, en daarom in het ziekenhuis niet tegen Covid beschermt hoeft te worden. Terwijl er vragenlijsten voor MRSA worden gehanteerd, mag SARS-Cov2 vrij rond gaan in de Nederlandse ziekenhuizen. Durft Nederland nog steeds te beweren dat we goede zorg hebben?
Ziekenhuisbezetting [info]
Als de opnames minder goed bijgehouden worden, dan is ook de vraag of de cijfers rond de bezetting nog correct zijn. De grafiek hieronder maakt gebruik van cijfers van het LCPS. Deze gegevens laten zien dat er 382 patiënten met Covid op de verpleegafdelingen liggen en 29 op de IC. Naar verwachting zullen de ziekenhuizen het nu druk gaan krijgen met grieppatiënten.
Variants of Concern (VOC) [info]
JN.1 (blauw in onderstaande grafiek) en BA.2.86 (donker oranje in onderstaande grafiek) hebben de XBB-varianten bijna helemaal weggedrukt (EG.5 is nog een klein beetje aanwezig). Kijkend naar deze grafiek zal ongeveer de helft van de besmettingen in de afgelopen golf nog met XBB-varianten zijn geweest en de andere helft met JN.1/BA.2.86. Dit betekent dat ongeveer 20% van de Nederlanders immuniteit hebben tegen deze nieuwe varianten. Er is dus nog ruimte voor meer besmettingen tot een nieuwe variant het over gaat nemen.
Conclusie: actueel risico
Het risico op Covid is duidelijk gedaald. Minder dan 2% van de bevolking lijkt momenteel het SARS-Cov2 virus bij zich te dragen. Dat is prettig, want Covid geeft een hoog risico op langdurige klachten na een infectie. Het is echter niet het moment om grote feesten te gaan organiseren. Griep komt erg sterk opzetten. Naast dat je behoorlijk ziek kunt worden van de griep, laat recent onderzoek zien dat je ook na het doormaken van de griep met langdurige klachten kunt blijven zitten.
Preventie tegen griep kan op dezelfde manier als tegen Covid:
- Het belangrijkste is niet de adem van anderen in te ademen. Schone lucht dus! Dat kan door te voorkomen dat iemand virusdeeltjes in de gedeelde lucht brengt. Dat kan met :
- Testen en thuisblijven bij een positieve test. Er zijn tests in omloop die op griep en Covid kunnen testen.
- Thuisblijven bij klachten.
- Het dragen van FFP2/FFP3. Deze filteren aerosolen waarop virusdeeltjes meeliften nog voordat deze in de lucht komen.
- Gebruik maken van luchtfilters met HEPA, die aerosolen uit de lucht filteren.
- Elkaar buiten ontmoeten waar de lucht veel vaker ververst wordt dan binnen.
- Te ventileren. Door het vervangen van vervuilde lucht zorg je dat je geen aerosolen met virus in hoeft te ademen.
- Een klein deel van de overdracht vindt mogelijk plaats via de handen. Was regelmatig de handen, maar maak er geen obsessie van (door bijvoorbeeld boodschappen schoon te maken bij thuiskomst).
- Een deel van de overdracht vindt plaats door druppels. Als je buiten bent, kun je kiezen voor afstand houden in plaats van mondkapjes, omdat de lucht veel ververst wordt. De afstand voorkomt de overdracht van druppels (voorkom wel dat je richting de ander niest of hoest). Moet je dicht bij elkaar zijn (tandarts, kapper, fysiotherapeut), overweeg dan een (veiligheids)bril (naast je FFP2/FFP3) om druppels uit je ogen te houden.